TY - JOUR ID - 156510 TI - خردگرایی مدرن؛ تقدیرستیزی و خرافه ستیزی در شعر معاصر JO - ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران JA - PSI LA - fa SN - 2676-6663 AU - ایراندوست آذر, فرزانه AU - مشفقی, آرش AD - دانشگاه آزاد اسلامی بناب Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 5 IS - 8 SP - 1363 EP - 1382 KW - شعر معاصر KW - دعا KW - تقدیرستیزی KW - اختیار KW - خرافه ستیزی DO - 10.30510/psi.2022.324104.2942 N2 - یکی از بارزترین ویژگی‌های مدرنیسم، خردگرایی و اصالت عقل است؛ عقل در عصر مدرنیسم ابزاری مطمئن و موثّق برای شناخت هستی است . خردگرایی مدرن، که از عصر روشنگری در اروپا نضج یافته بود تأکید بر این داشت که عقل می‌تواند به حقایق مطلق، تردیدناپذیر دست یابد. خردگرایی مدرن، که در اروپا رشد و تکامل یافته بود جوامع دیگر را نیز متأثّر کرد و جامعۀ ایرانی نیز به تبع تعاملاتی که با غرب داشت از مدرنیته و خردگرایی به مثابۀ بنیان فرهنگ مدرنیته تأثیر پذیرفت. دیری نگذشت که این تأثیر در شعر نیز ظاهر شد و نگرش شاعران ایرانی از دورۀ مشروطه نسبت به اموری چون دین و باورهای دینی، خرافات و باورهای عامه و ... تغییر یافت. دامنۀ این تأثیر به شعر معاصر نیز کشیده است و شاعران معاصر نیز متأثّر از خردگرایی مدرن، باورهای عامیانه، تقدیر و جبر را به دیدۀ تردید نگریسته‌اند. مظاهر خردگرایی مدرن در شعر شاعرانی چون نیما، شاملو، اخوان، شفیعی کدکنی و ... آشکار است. در پژوهش حاضر ظهور و نمود خردگرایی در شعر برخی از شاعران معاصر در موضوعاتی چون نفی تقدیرگرایی و تأکید به مختار بودن آدمی، مخالفت با باورهای عامه و خرافه‌ستیزی مورد بررسی قرار گرفته است و پژوهش حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی، بازتاب‌های خردگرایی این شاعران را در موارد مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و روشن ساخته است که شعر معاصر متأثر از خردگرایی مدرن دخالت نیروهای غیبی در سرنوشت بشر، تقدیر، خرافات و باورهای عامه را رد کرده و عقل را مرجع و محور قررا داده است. UR - https://jou.spsiran.ir/article_156510.html L1 - https://jou.spsiran.ir/article_156510_6772b0fd103e93690335af80fc6d50ec.pdf ER -