تبیین اعتماد سیاسی ایرانیان به‌مثابه سرمایة سیاسی؛ فراتحلیل پژوهش‌های موجود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور تهران

2 دانشجوی کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی، دانشگاه کاشان

چکیده

زمینه و هدف: اعتماد بنیان بسیاری از تعاملات و کنش‌های روزمره در جوامع انسانی، چه در زمینة ارتباطات میان‌فردی و چه در حوزة ارتباطات اجتماعی، است. اعتماد سیاسی به رابطة مردم و دولت می‌پردازد که یکی از عوامل ضروری برای ادارة امور بهتر کشور، رشد و توسعه بیشتر و تأمین نیازهای مردم است. پژوهش حاضر قصد دارد با روش فراتحلیل به این پرسش پاسخ دهد که درمجموع چه متغیرهایی بر اعتماد سیاسی اثرگذار است و به چه میزان آن را تبیین کرده‌اند.
روش: سازوکار اجرای پژوهش فراتحلیل- کمی است. هدف این روش، انسجام‌بخشی، مرور نظام‌مند و یکدست‌سازی مطالعات صورت‌گرفته در یک حوزة معین پژوهشی است. جامعة آماری آن 18 پژوهش که 13 نمونه سند پژوهشی با هدف ترکیب و شناسایی میزان تأثیر آن انتخاب شدند.
یافته‌ها: یافته‌های تحلیلی پژوهش حاکی از این است که اعتماد سیاسی به‌عنوان متغیر وابستة اصلی اثرپذیر از حکمرانی (0.290= Effect size)، عدالت (0.321= Effect size)، سرمایة اجتماعی (0.378= Effect size)، دین‌داری (0.435= Effect size)، رضایت اجتماعی (0.212= Effect size)، سرمایة سیاسی (0.263= Effect size)، آنومی (0.288= Effect size)، تبعیض (0.375= Effect size)، امنیت (0.347= Effect size) و شبکة اجتماعی (0.311= Effect size) بوده و درمجموع، متغیرهای فوق توانسته‌اند 0.327 =Effect size، 8.481= Z و 0.004= sig از اعتماد سیاسی را تبیین کند.
نتیجه: نتایج تحقیق نشان می‌دهد اعتماد سیاسی به میزان بسیار زیادی فاصلة اجتماعی میان نهادهای حکومتی و شهروندان را کاهش داده و ارتباط بسیار مؤثری در روابط بین مردم، حکومت، نهادها و گروه‌های واسطه بین مردم و حکومت دارد. بر اساس نتایج پژوهش، وضعیت اعتماد سیاسی در حد متوسط بوده و به‌این‌ترتیب، اعتماد سیاسی در سطح بالا (32 درصد)، متوسط (38 درصد) و پایین (30 درصد) است.

کلیدواژه‌ها


اسدی، ‌عباس و رضوی، ‌سیدمهدی. (۱۳۹۴). «اعتماد سیاسی در جامعه چندرسانه‌ای (با تأکید بر نقش رسانه ملی در اعتماد سیاسی شهروندان جمهوری اسلامی)»، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، (14)، صص139-156.
اصغری، حرمت و اسدی، اسماعیل (1392). «تأثیر پاسخ‌گویی بر اعتماد عمومی و اعتماد سیاسی (موردمطالعه: سازمان‌های دولتی ایران)»، فصلنامه رسالت مدیریت دولتی، سال چهارم، شماره نهم و دهم، صص53-75.
امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد؛ مهرابی کوشکی، راضیه و رهبرقاضی، محمودرضا (۱۳۹۳). «بررسی نقش ابعاد ساختاری و ارتباطی سرمایة اجتماعی در تبیین مشارکت سیاسی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه اصفهان)»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و سوم، ش۷۰.
بابایی، رسول (1388). «امکانات سیاسی در نظریة جامعه‌شناختی پیر بوردیو: تولید نظریة سیاسی»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، ش3، صص39-56.
پناهی، محمدحسین و شایگان، فریبا (1386). «اثر میزان دین‌داری بر اعتماد سیاسی»، فصلنامه علوم اجتماعی، ش37، صص73-108.
پیران‌نژاد، علی و عبادی، نغمه (1391). «سرمایة سیاسی و اینترنت: بررسی سطح سرمایة سیاسی و تأثیر استفاده از اینترنت بر آن»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال هفتم، شم28، صص1-26.
تاجیک، محمدرضا و جعفری، روح‌الله (1387). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی و مشارکت سیاسی بین دانشجویان دانشگاه تهران»، فرهنگ اندیشه، سال هفتم، ش26-27.
جهانگیری، جهانگیر و ابوترابی زارچی، فاطمه (1391). «تحلیل عوامل مرتبط با اعتماد سیاسی دانشجویان (پیمایشی در میان دانشجویان شیراز)»، دوفصلنامه علمی- پژوهشی دانش سیاسی، سال هشتم، شماره دوم، صص5-26.
خانباشی، محمد (1390). «تأثیر عوامل اقتصادی بر سطح اعتماد سیاسی»، فصلنامه راهبرد، سال بیست، ش61، صص277-315.
خانباشی، محمد؛ زاهدی، شمس‌السادات و الوانی، سید مهدی (1391). «نقش عوامل راهبردی محیطی در تبیین اعتماد سیاسی (با تأکید بر عامل میانجی اعتماد عمومی به سازمان‌های دولتی)»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، ش10، صص77-112.
دال، رابرت (1379). دربارة دموکراسی، ترجمه حسن فشارکی، تهران: شیرازه.
زاهدی، شمس‌السادات و خانباشی، محمد (1390). «از اعتماد عمومی تا اعتماد سیاسی (پژوهشی پیرامون رابطة اعتماد عمومی و اعتماد سیاسی در ایران)»، پژوهش‌های مدیریت در ایران- مدرس علوم انسانی، دوره 15، ش4، صص73-96.
سردارنیا، خلیل‌الله؛ قدرتی، حسین و اسام، علیرضا (1388). «تأثیر حکمرانی خوب و سرمایة اجتماعی بر اعتماد سیاسی: مطالعه موردی؛ شهرهای مشهد و سبزوار»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، ش1، صص135-165.
سیدامامی، کاووس و منتظری‌مقدم، رضا (1391). «نقش فرهنگ اعتماد و عملکرد نهادهای سیاسی در ایجاد اعتماد سیاسی: بررسی پیمایشی دانشجویان دانشگاه تهران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هفتم، ش4، صص189-216.
شایگان، فریبا (1387). «بررسی عوامل اثرگذار بر اعتماد سیاسی»، دانش سیاسی، سال چهارم، ش1، صص153-179.
شایگان، فریبا (1389). «نگرش نسبت به رفاه اجتماعی- اقتصادی و رابطة آن با اعتماد سیاسی در شهر تهران»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 1، ش3، تابستان، صص145-178.
طالبی، ابوتراب؛ حیدری، سیامک و فاطمی‌نیا، سیاوش (1387). «عوامل مؤثر در اعتماد سیاسی: پیمایش میان دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال سوم، ش4، صص178-208.
عدلی‌پور، صمد؛ قاسمی، وحید؛ قصابی، رضوان و طاهری، نقی (1393). «تأثیر استفاده از شبکة اجتماعی فیس‌بوک بر اعتماد و مشارکت سیاسی»، فصلنامه فرهنگ ارتباطات، دوره 15، ش28، ش پیاپی 60، صص19-122.
محسنی مشتقین، علی (1395). «مفصل‌بندی اعتماد سیاسی در اندیشه امام خمینی(ره)»، پژوهشنامه متین، سال نوزدهم، ش72، صص65-92.
مرادی، سالار؛ کواکبیان، مصطفی و فلاحت‌پیشه، حشمت‌الله (1396). «فراتحلیل مطالعات اعتماد سیاسی در ایران پس از انقلاب سیاسی»، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال هفتم، ش24، صص105-133.
موحد، مجید؛ عنایت، حلیمه و پورنعمت، آرش (۱۳۸۷). «بررسی رابطة میان سرمایة اجتماعی و مشارکت سیاسی زنان»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، «ویژه‌نامه پژوهش‌های اجتماعی»، نیمه اول سال 1387.
نیک‌ملکی، محمد؛ مجیدی، حسن و خانی‌ملکوه، محمد (1394). «تأثیر شبکه‌های ماهواره‌ای بر فرهنگ سیاسی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال شانزدهم، ش2، صص95-112.
 
Blumentritt, T. & Rehbein, K. (2008). "The Political capital of foreign subsidiaries: An Democracy". Exploratory model. Business & Society, 47(2), 242-263.
Booth, J. A. & Richard, P. B. (2007). Social and political capital in Latin American democracies. Prepared for presentation at the Symposium on the Prospects for Democracy in Latin America, University of North Texas, April 5-6.
Harvey, M. & Novicevic, M. M. (2004). "The development of political skill and political capital by global leaders through global assignments". International Journal of Human.
Magno, C. (2008). "Refuge from crisis: refugee women build political capital". Globalization, societies and education, 6(2), 119-130.
Narayan, D. and Pritchet, L. (1997). Cents and Sociability: Household Income and social capital in Rural Tanzania, World Bank, Washington, DC.
Nayden, N. (2011). "Political capital conceptualization: reclaiming the heart of Democracy Political Science", DOI:10.2139/ssrn.2041998, pp.23-58.
Putnam, R. D. (1993). Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy, Princeton: Princeton University Press.
Resource Management, 15(7), 1173-1188.
Schugurensky, D. (2000). "Citizenship learning and democratic engagement: political capital revisited". Paper presented at the 41st Annual Adult Education Research Conference.Vancouver: AERC, June 2-4.
Shaffer, B. & Hillman, A. J. (2000). "The development of businessgovernment strategies by diversified firms", Strategic Management Journal, 21, 175-190.
Sørensen, E. & Torfing, J. (2003). "Network politics, political capital, and democracy". International Journal of Public Administration, 26(6), 609–634.