تبیین جامعه‌شناختی تأثیر سرمایة اجتماعی بر گرایش‌های سیاسی؛ موردمطالعه: استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری جامعه‌شناسی سیاسی دانشکده علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی، واحد تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی

3 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی گرمسار

4 استاد گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

5 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

در پژوهش حاضر، تأثیر سرمایة اجتماعی در ابعاد شبکه‌ای و هنجاری بر روی گرایش‌های سیاسی (اصلاح‌طلبی، اعتدال‌گرایی و اصو‌ل‌گرایی) بررسی می‌شود. هدف پژوهش، تعیین قطب‌نمای گرایش‌سنجی سیاسی شهروندان استان خوزستان طی سه دوره انتخابات ریاست جمهوری (1376، 1384 و 1392) است. همچنین از ابزار پرسش‌نامه و آزمون‌های رگرسیون ساده و چندگانه، آزمون تی، تحلیل واریانس و ارائة معادلة ساختاری PLS به‌ترتیب در نرم‌افزارهای اس‌پی‌اس‌اس (SPSS24) و اسمارت (SMART PLS3) استفاده می‌شود. اطلاعات لازم با 1920 شهروند بالای 18 سال در سطح شهرستان‌های اهواز، آبادان، دزفول، ماهشهر و اندیمشک با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای طبقه‌ای جمع‌آوری می‌گردد. برای اطمینان از مناسب بودن داده‌ها، معیار سی‌آر (CR) و آزمون کی‌ام‌اُ (KMO) منظور می‌گردد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میزان گرایش‌های سیاسی در تمامی گروه‌های سنی یکسان است و گرایش سیاسی به‌جز طیف اصو‌ل‌گرایی در بین زنان بیشتر از مردان است. شهروندان بر حسب شاخص اس‌ای‌اس (SES)، دارای بیشترین گرایش سیاسی اعتدال‌گرایانه‌اند. همچنین، محل سکونت شهروندان در گرایش آنان به طیف اصو‌ل‌گرایی دارای تأثیر معناداری نیست. در ادامه سرمایة اجتماعی در تمامی ابعاد، بر گرایش به طیف‌های سیاسی اصلاح‌طلبی و اصو‌ل‌گرایی تأثیر دارد ولی این تأثیر در گرایش‌های سیاسی اعتدال‌گرایی تأیید نمی‌شود. همچنین بر اساس قطب‌نمای گرایش‌های سیاسی، بیشترین تعلقات سیاسی مربوط به طیف اصلاح‌طلبی و کمترین تعلقات، مربوط به طیف اعتدال‌گرایی است. درمجموع سرمایة اجتماعی 45 درصد از تغییرات متغیر گرایش‌های سیاسی را در هر سه طیف سیاسی تبیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


ابوالحسنی، سید رحیم (1384). «نگرش و گرایش‌های سیاسی مردم (اصلاح‌طلبی یا محافظه‌کاری)»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش69، صص1-24.
احمدی، یعقوب و مرادی، سالار (1397). «سرمایة اجتماعی و فرهنگ شهروندی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 27، ش18، صص101-129.
پالمر، ریچارد (1371). علم هرمنوتیک: نظریه تاویل در فلسفه‌های شلایرماخر، دیلتای، هایدگر، گادامر، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، نشر هرمس.
پناهی، محمدحسین و خوش‌فر، غلامرضا (1390). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر مشارکت سیاسی استان گلستان»، پژوهشنامه جامعه‌شناسی جوانان، دوره 2، ش1، صص61-82.
پوتنام، رابرت (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمة دلفروز، محمدتقی، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
تیلی، چالز (1392). جنبش‌های اجتماعی، ترجمه علی مرشدی‌زاده، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
ذولفقاری، ابوالفضل و فعلی، جواد (1388). «بررسی تأثیر جایگاه جوانان تهران در فضای اجتماعی بر روی میزان گرایش به ارزش‌های دموکراتیک»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، دوره 2، ش5، صص177-201.
راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست؛ مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، انتشارات سمت.
ریترز، جورج (1380). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
شهریاری، حیدر (1393). «تحلیل تطبیقی گرایش سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران»، فصلنامه دانش سیاسی، دوره 2، ش20، صص63-101.
صباغ‌پور، علی‌اصغر (1373). «بررسی نگرش سیاسی- مذهبی جوانان ذکور تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
صبوری، منوچهر (1381). جامعه‌شناسی سازمان‌ها، تهران: نشر شب‌تاب.
عالم، عبدالرحمن (1379). «بازبینی طیف گرایش‌های سیاسی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش48، صص115-155.
عباسی سرمدی، مهدی؛ مهرابی کوشکی، راضیه و رهبرقاضی، محمودرضا (1393). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر مشارکت در انتخابات»، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، دوره 5، ش2، 41-60.
فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم، ترجمة غلام‌عباس توسلی، تهران: جامعه ایران.
فوکویاما، فرانسیس (1385). آمریکا بر سر تقاطع: دموکراسی، قدرت و میراث جریان نو محافظه‌کاری در آمریکا، ترجمة مجتبی امیری‌وحید، تهران: نشر نی.
قاسمی، وحید؛ اسماعیلی، رضا و ربیعی، کامران (1385). «سطح‌بندی سرمایه اجتماعی در شهرستان استان اصفهان»، رفاه اجتماعی، دوره 6، شماره 23.
قاضی‌رهبر، محمود؛ امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد؛ هرسیج، حسین و حاتمی، عباس (1393). «تحلیل رابطه بین سرمایة اجتماعی و مشارکت سیاسی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان، صنعتی اصفهان، هنر اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی (1393-1392))»، پایان‌نامه دکتری رشته‌ علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان دانشکده علوم اداری گروه علوم سیاسی.
کلمن، جیمز (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
مارش، دیوید و استوکر، جری (1384). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمة امیرمحمد حاجی‌یوسفی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
میرزایی، خلیل و جعفری، فاطمه (1388). «تأثیر عوامل اجتماعی و جمعیتی بر گرایش سیاسی دانش آموزان دبیرستان رودهن»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، دوره 2، ش3، صص161-177.
مهرداد، هرمز (1376).جامعه‌پذیریسیاسی، تهران: نشر پاژنگ.
نش، کیت (1391). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر؛ جهانی شدن، سیاست و قدرت، ترجمة دلفروز، تهران: انتشارات کویر، چاپ 10.
نصراصفهانی، علی و ]دیگران[. (1390). «بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمان‌های خدماتی استان اصفهان؛ با رویکرد آموزه‌های مدیریت در آثار سعدی»، جامعه‌شناسی کاربردی، شمارة 41.
نیک‌بخش، بهرام و باقری، معصومه (1393). درآمدی بر مبانی جامعه‌شناسی، اهواز: انتشارات کردگار.
نیک‌بخش، بهرام؛ مقدس‌جعفری، محمدحسن و ادیب‌نیا، اسد (1386). «بررسی سرمایة اجتماعی در بین دانش آموزان دبیرستان‌های اهواز»، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 1، ش3، صص108-132.
 
Brady, H. Sidney Verba and Kay Lehman Schlozman. (1995). "Beyond SES: A Resource Model of Political Participation", American Political Science Review, 89 (2): 271–94 (June).
Bevelander, P. & Pendakur, R. (2009). "Social capital and voting participation of immigrants and minorities in Canada", Ethnic and Racial Studies, 32.
Bourdieu, P. (1989). A Social Critique of the Judgement of Taste. Publisher: Harvard University Press.
Burt, R. (2000). "The network structure of social capital. Research in Organ". Behav, 22, 345-423.
Coleman, J. (1995). Achievement-Oriented School Design. In: Hallinan, M.T. Restructuring Schools: Promising Practices and Policies, New York: Plenum.
Coleman, J. (2000). Foundations of Social Theory, Cambridge, Massachusetts, Belknap Press of Harvard University Press.
Conway, M. (2000). Political participation in the United States. Washington, D.C: CQ Press.
 
Fukuyama, F. (1997). "Social capital and the modern capitalist economy: creating a high trust workplace", Stern Bus. Mag. 4 (1).
Fukuyama, F. (1999). "Social capital and civil society", Paper delivered at IMF Conference on Second Generation Reforms.
Fukuyama, F. (2001). "Social capital, civil society and development", Third World Quarterly 22 (1), 7–20.
Fukuyama, F. (2002). Our Posthuman Future: Consequences of the Biotechnology Revolution, Publisher: Picador USA.
Fung, A. (2003). "Recipes for Public Spheres: Eight Institutional Design Choices and Their Consequences", Journal of Political Philosophy, 11.
Gerber, A.; Green, S. & Christopher W. (2008). "Social Pressure and Voter Turnout: Evidence from a Large-Scale Field Experiment", American Political Science Review, 102.
Gerber A. Roggers, T. (2009). "Descriptive Social Norms and Motivation to Vote Everybody’s Voting and so Should You", The Journal of Politics, 71.
Glynn, C.; Huge, M. & Lunney, C. (2009). "The influence of perceived social normson college students’ intention to vote". Political Communication, 26.
Granovetter, M. (1985). "Economic action and social structure: The problem of embededness", American Journal of Sociology, 91.
Granovetter, M. (2005). "The strength of weak ties", The American Journal of Sociology, 78.
Henseler, J. Ringle, C and Sinkovics, R. (2009). "The use of partial least squares path modeling in international marketing", New Challenges to International Marketing, Vol. 20, pp. 277-320.
Iyengar, S. & Westwood, S. (2015). "Fear and loathing across party lines: new evidence on group polarization", Am. J. Polit. Sci. 59 (3), 690–707.
Jacoby, W. (2014). "Is there a culture war? Conflicting value structures in American public opinion", Am. Polit. Sci. Rev. 108 (04), 754–771.
Jha, A. (2017). Financial reports and social capital. J. Bus. Ethics
Jha, A.; Boudreauxb, C & Banerjee, V. (2018). "Political leanings and social capital", Journal of Behavioral and Experimental Economics. NO, 72. 95-105.
Jha, A. Chen, Y. (2015). "Audit fees and social capital", Account. Rev. 90 (2), 611–639.
Jottier, D. & Heyndels, B. (2012). "Social Capital and Government Disentangling the Process at work", In: Marc Hooghe (ed.), Social Cohesion contemporary theoretical perspectives on the study of social cohesion and social capital, Koninklijke Vlaamse Academie van België voor.
Klesner, J. & Kenyon, Colleg. (2007). "Social capital and political participation in Latin America", Latin American Research Review. Vol. 42, No. 2, 1-32.
Knack, S. (2002). "Social capital and the quality of government: evidence from the states", Am. J. Polit. Sci. 46 (4), 772–785.
Knack, S. & Keefer, P. (1997). "Does Social Capital Have an Economic Payoff? A Cross-Country Investigation", Quarterly Journal of Economics, 112.
Lake, L. & Huckfeldt, R. (1998). "Social capital, social networks and political participation", Political Psychology, 19.
Lipset, S. & Rokkan, S. (1968). "Cleavage Structures, Party Systems and Voter Alignments. Introduction". In: Party Systems and Voter Alignments: Cross- National Perspectives, ed. by Seymour M. Lipset and Stein Rokkan. New York: The Free Press.
Paxton, P. (2002). "Social Capital and Democracy: An Inter-dependent Relationship", American Sociological Review, 67.
Putnam, R. (1998). "Tuning in, tuning out: The strange disappearance of social capital in America", Political Science and Politics, 28.
Putnam, R. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community, New York: Simon and Schuster.
Putnam, R. (2002). Democracies in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society, New York: Oxford University Press.
Rupasingha, A. & Goetz, S. (2008). "US County-Level Social Capital Data. In, University", Journal of Behavioral and Experimental Economics.
Seligson. Mitchell A. (2005). "Can Social Capital be Constructed? Decentralization and Social Capital Formationin Latin America", In: Developing Cultures: Essays on Cultural Change, edited by Lawrence Harrison and Jerome Kegan, New York, Routledge.
Skocpol, T.; Morris, P. and Fiorina (1999). Civic Engagement in American Democracy. Washington: Brookings.
Smith, E. (2002). "The Effects of Investments in the Social Capital of Youth on Political and Civic Behavior in Young Adulthood: A Longitudinal Analysis", Political Psychology, 20.
Schussman, A. Soule, A. (2005). Process and Protest: Accounting for Individual Protest Participation. Social Forces. 84.
Taiily, C (2013). Social capital: explaining its origins and effects on government performance. British J. Polit. Sci. 28 (04), 686–693.
Verba, S.; Schlozman, K. & Brady, H. (1995). Voice and equality: Civic voluntarism in American politics. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Weyland, K. (2004). "Neoliberalism and Democracy in Latin America: A Mixed Record", Latin American Politics and Society 46 (1): 135–34.
Whiteley, p. (2004). Caution. Transitions ahead: politics, practice and sustainable transition management. Environment Planning. 39.
Whiteley P. & Seyd, P. (1996). "Rationality and Party Activism: Encompassing tests of Alternative Models of Political Participation", European Journal of Political Research, 29.