روند توسعة سیاسی در ایران از سال 1368 تاکنون براساس رویکرد آمارتیا کومار سن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

2 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

3 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

چکیده

توسعه به‌مثابه آزادی از دیدگاه آمارتیا سن و توسعة سیاسی که در آن نقش جامعه و وظیفه دولت در یک رویه تکمیلی دوسویه به‌عنوان هدف توسعه است، موضوع اصلی پژوهش است. آمارتیا سن از یکسو با اشاره به نقش جامعه به احزاب و نشریات بدون سانسور و از سوی دیگر، متأثر از ارسطو بر جایگاه دولت به‌عنوان نهادی حمایتگر به تعامل و جهان‌گرایی به‌عنوان سنجه‌های توسعة سیاسی تأکید دارد. این نگاه دوسویه آمارتیا سن مبتنی بر شهروندی فعال و نقد دولت بی‌طرف چارچوب روشی مقاله را در مسیر اجتماع‌گرایی قرار داده است. مسئله اصلی پژوهش بررسی توسعة سیاسی از دولت هاشمی تاکنون بر اساس سنجه‌های آمارتیا سن یعنی احزاب، تضمین شفافیت و دولت است و در پاسخ به سؤال روند توسعة سیاسی در ایران از منظر سن چگونه بوده است؟ فرضیه بیانگر آن است که سنجه‌های توسعة سیاسی موردنظر آمارتیا سن در مورد ایران از ارتباط تکمیلی و پیوسته برخوردار نبوده، لذا توسعة سیاسی به مفهوم گسترش آزادی‌های اساسی که جامعه از آن برخوردار شود، صورت تحقق کامل به خود نگرفته است. این پژوهش با روش تاریخی، تحلیلی به موضوع پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


آجیلی، هادی و افشاریان، رحیم (1395). «گفتمان اعتدال در سیاست خارجی دولت یازدهم»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، ش19، 43-73.
احتشامی، انوشیروان (1378). گذار از بحران جانشینی، تهران: قومس.
ارسطو (1390). سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: امیرکبیر.
اکبری، کمال (1388). «نقش احزاب در سیاست پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، ش47، 53-77.
ایرنا (7 بهمن 1307). «40 مجوز حزب جدید در دولت تدبیر و امید صادر شد»، کد خبر: 83185263.
ایزدی، رجب (1384). «مبانی جامعه‌شناختی جنبش دوم خرداد»، پایان‌نامه دوره دکترا، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
بازتاب (28 بهمن 1396). «چند نشریه در دوره احمدی‌نژاد بسته شد؟»، کد خبر: 225965.
جاویدی، طاهره و مهرمحمدی، محمود (1385). «رویکرد تطبیقی به دلالت‌های تربیتی نظریه‌های دموکراسی، چالش میان نظریه‌های لیبرال، جماعت‌گرا و تفاهمی»، مطالعات اسلامی، ش71، 9-63.
دلفروز، محمدتقی (1393). دولت و توسعة اقتصادی: اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولت‌های توسعه‌گرا، تهران: آگاه.
دهقانی فیروزآبادی، جلال و ذبیحی، رضا (1391). «تأثیر هویت اسلامی انقلابی بر رفتار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته‌ای: دوره خاتمی و احمدی‌نژاد»، فصلنامه علوم سیاسی، ش59، 75-98.
دهقانی فیروزآبادی، جلال (1393). «گفتمان هسته‌ای دولت یازدهم»، فصلنامه مطالعات راهبردی، س17، ش1، 88-120.
رسولی ثانی‌آبادی، الهام (1394). «رویکردهای چهارگانه تجزیه‌وتحلیل سیاست خارجی مورد دولت یازدهم»، فصلنامه روابط خارجی، بهار، س7، ش1، 93-119.
رحمان‌زاده، علی (1389). «کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در عصر جهانی شدن»، فصلنامه راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، زمستان، دوره 1، ش1، 49-78.
رضوی، مسعود (1376).‌ هاشمی و انقلاب، تهران: همشهری.
روحانی، حسن (1390). امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
زائری، قاسم (1384). «بحران اخلاق مدرنیته و نظریه اخلاق مک‌اینتایر» فصلنامه راهبرد، ش36، 455-466.
سفیری، مسعود (1379). حقیقت‌ها و مصلحت‌ها؛ گفتگو با‌ هاشمی رفسنجانی، تهران: نی.
سن، آمارتیا (1379). برابری و آزادی، ترجمه حسن فشارکی، تهران: نشر شیرازه.
سن، آمارتیا (1396). توسعه یعنی آزادی، ترجمه محمدسعید نوری نایینی، تهران: نشر نی.
شفیعی‌فر، محمد (1394). «روند توسعة سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 103-124.
صادقی، رحمت‌الله (1378). ‌هاشمی رفسنجانی در بوته نقد؛ نگاهی به آیینه مطبوعات، تهران: انتشارات گفتمان.
قریشی، فردین؛ علیزاده اقدم، محمدباقر و زائر کعبه، رحیم (1396). «تحول گفتمان عدالت در ایران: مطالعه موردی دولت احمدی‌نژاد و روحانی»، دوفصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، ش2، 143-180.
کریمی‌مله، علی (1377). «جستاری پیرامون ایده گفتگوی تمدن‌ها»، فصلنامه گفتمان، ش3، 203-214.
مرتجی، حجت (1378). جناح‌های سیاسی در ایران امروز، تهران: نقش و نگار.
میرسلیم، مصطفی (1384). جریان‌شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران، انتشارات باز.
همشهری (1 مهر 1391). «نمودار توسعه احزاب در 22 سال؛ کدام دولت‌ها بیشترین و کمترین مجوز را دادند؟»، کد خبر: 185263.
یوسفی جویباری، محمد و دهقانی فیروزآبادی، جلال (1394). «تبیین تطبیقی الگوی روابط خارجی ایران در دو دولت بازرگان و ‌هاشمی رفسنجانی» فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم، ش3، 57-84.
Baharuddinazizan, Abdullahraihanah, Leewei (2009). "Changdialogue of civilization: anIslamic perspective", Journal of Dharma, july-september.
Ehteshami, Anoush & Zweiri, Mahjoob, (2007). Iran and the rise of its neoconservative, I.B. tauris & co ltd
Holliday, J. Shabnam )2016). Defining Iran: politics of resistance, University of Plymouth, UK, p.106.
Khashei Varnamkhasti, Vahid & Pourmowlla, Mohammadmansour )2018). "Political discourse of ahmadinajad government and trade interactions of hran and European union", Journal of Advanced Fharmacy Education & Research, 53-45.
Rahmani, Kamran & Azghandi, Alireza )2016(. "Islamic revolution of Iran and political development issue". 1997-2055, Journal of Political and Law, vol.9, no.10, 31-41.