دیپلماسی فرهنگی انقلاب اسلامی در حوزه‌ی روابط فرهنگی بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، ایران

2 استادگروه علوم سیاسی ،دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران با تمرکز بر امور فرهنگی به پیروزی دست‌یافت و عناصر فرهنگی در آن غلبه داشت. این غلبه باعث شد تا در عرصه داخلی و بین‌المللی انتظار رفتارهای فرهنگی از جمهوری اسلامی بالا برود. در میان انواع دیپلماسی عمومی، دیپلماسی فرهنگی نقشی اساسی و تأثیرگذار ایفا می‌کرد. این عوامل موجب شد تا دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی دارای اهمیت فراوان گردد. این مقاله تلاش کرده تا راهبردهای قوای مجریه در جمهوری اسلامی ایران را در دوره‌های مختلف و متناسب با گفتمان‌های آن‌ها موردمطالعه و بررسی قرار دهد. هرچند دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی تنها در قوۀ مجریه خلاصه نشده است و نهادهای گوناگونی در این امر تشریک‌مساعی می‌کنند. نهادهایی که برخی ذیل قوۀ مجریه و برخی ذیل مقام معظم رهبری عمل می‌کنند. دغدغه اصلی نگارندگان مطالعه راهبردهای حاکم در دیپلماسی فرهنگی همچنین نهادها و ساختارهای موجود در دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی بوده است. این مقاله در عرصۀ روابط فرهنگی حدفاصل دوران ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای تا حجت‌الاسلام حسن روحانی را در عرصۀ دیپلماسی فرهنگی موردمطالعه قرار داده است. روش پژوهش در این مقاله تلفیقی از گفتمان و نهادگرایی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آقایی، سید داود (1385)، «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران جنگ هشت‌ساله (با نگاهی به جایگاه جامعه اروپایی در این سیاست)». مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 73 (1): 1-34.
  2. احمدی، کوروش (1384)، «جمهوری اسلامی و سازمان ملل در دورۀ آقای خاتمی»، مجلۀ سیاست خارجی، شمارۀ 73، 153-192.
  3. ازغندی، علیرضا (1381)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر قومس.
  4. اسدی، بیژن (1379)، «ایران و خلیج‌فارس: سیاست تنش‌زدایی، گفت‌وگوی تمدن‌ها، مناسبات جدید و صلح و امنیت منطقه»، مجلۀ سیاست خارجی، شمارۀ 56: 1005-1028.
  5. بزرگمهری، مجید و احمدیان، فاطمه (1392)، «مؤلفه‌های مشترک صلح در نظریۀ سازه‌انگاری و ایدۀ گفتگوی تمدن‌ها»، مجلۀ سیاست خارجی، شمارة 106:.637-658
  6. بصیری، محمدعلی و احمدی‌نژاد، حبیب (1395)، «تبیین دیپلماسی فرهنگی سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد در نظام بین‌الملل»، فصلنامۀ رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 7 (46): 9-47.
  7. حاجیانی، ابراهیم و ایرانشاهی، حامد (1393)، «درآمدی بر دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، تهران: مؤسسة فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
  8. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، 02/12/1377.
  9. دبیر زاده، شهریار (138)، «تأثیر گفتگوی تمدن‌ها بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». سیاست خارجی، 17 (1): 239-256.

     

  1. درویشی، فرهاد و فردی تازه کند، محمد (1387)، «مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطالعه موردی دولت خاتمی 1376-1384»، مجلۀ ژئوپلیتیک، شمارۀ 13: 102-136.
  2. دهشیری، محمدرضا (1393)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  3.  دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و تاجیک، محمدرضا (1382)، «الگوهای صدور انقلاب در گفتمان‌ها سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». راهبرد، 27: 61- 80.
  4. دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1386)، «گفتمان اصولگرایی عدالت محور در سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد»، مجلۀ دانش سیاسی، شمارۀ 5: 67-98.
  5. دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1391)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سمت.
  6. دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1393)، «گفتمان اعتدال‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامۀ سیاست خارجی، 28 (1): 1-40.
  7. رادفر، فیروزه و دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388)، «الگوی صدور انقلاب در سیاست خارجی دولت نهم»، مجلۀ دانش سیاسی، شمارۀ 10: 123-150.
  8. رسولی ثانی آبادی، الهام (1391.)، «بررسی هویت نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه‌انگاری»، فصلنامۀ علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، 15 (58): 177 – 200.
  9. رضایی، علیرضا (1388)، «تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو نظریه‌های روابط بین‌الملل»، مجلۀ راهبرد توسعه، شمارۀ 17: 260- 288.
  10. روحانی، حسن (1392)، «مشروح سخنرانی رئیس‌جمهور» در همایش افق رسانه.
  11. روزنامه اطلاعات، 26/05/1378.
  12. روزنامه صبح امروز، 16/12/1378.
  13. سیف‌زاده، سید حسین (1381)، «گفتمان گفت‌وگو؛ دیالکتیک همکاری تمدنی و همزیستی فرهنگی». مطالعات ملی، شمارۀ 12: 27-44.
  14. گنجی دوست، محمد (1387)، «تحولات دیپلماسی در عصر اطلاعات. سیاست»، 38 (1): 185-212.
  15. محمودخانی، زهرا و کشیشیان، گارینه (1395)، «بررسی مقایسه‌ای گفتمان‌های سیاست خارجی دولت دهم و یازدهم و تأثیر آن بر امنیت منطقه خاورمیانه» (1384-1394). سیاست خارجی، 30 (2): 7-35.
  16. مشیرزاده، حمیرا (1383)، «گفتگوی تمدن‌ها از منظر سازه‌انگاری». مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شمارۀ 6: 169-202.
  17. ملکی، محمدرضا و رازقندی، انسیه (1390)، «دیپلماسی عمومی و دولت احمدی‌نژاد، بازی در سطح خرد در خاورمیانه»، فصلنامۀ علوم سیاسی، شمارۀ 16: 132-107.
  18. منوچهری، عباس (1390)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت
  19. موسویان، سید حسین (1394)، «برجام؛ بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی بعد از جنگ تحمیلی»، ماهنامۀ تربیت سیاسی اجتماعی. شمارۀ 6. دسترسی از: https://hosseinmousavian.com
  20. مولایی، حسین (1394)، «مروری بر 8 سال مدیریت جهادی آیت‌الله خامنه‌ای در کسوت ریاست جمهوری. مرکز اسناد انقلاب اسلامی». دسترسی از: http://www.irdc.ir/fa/news
  21. نادری، محمود (1394)، «سیاست خارجی ایران در دورۀ اصلاحات نسبت به اتحادیۀ اروپا از منظر سازه‌انگاری»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، 6 (19): 40- 92.
  22. نوری، وحید (1389)، «اولویت‌های جغرافیایی- عقیدتی در سیاست خارجی دولت نهم»، ره‌آورد سیاسی، 7 (28 و 29): 27-52.
  23. وحیدی، موسی‌الرضا (1386)، «تغییر در عرصه سیاست بین‌الملل و دگرگونی ماهیت دیپلماسی»، فصلنامۀ سیاست خارجی. 21(2): 357-382.
  24. یاقوتی، محمدمهدی (1390)، «تحلیل سیاست خارجی و هویت خارجی جمهوری اسلامی ایران»، سیاست خارجی، 25 (1): 1- 28.
ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران
دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 9
اردیبهشت 1399
صفحه 145-172

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار