اقتصاد سیاسی حذف ایران از معادلات انرژی جهانی توسط ایالات متحده امریکا

رحمتی پور, لیلا

doi:10.30510/psi.2020.114105

اقتصاد سیاسی حذف ایران از معادلات انرژی جهانی توسط ایالات متحده امریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

لیلا رحمتی پور

دانش آموخته دکترای روابط بین الملل ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.30510/psi.2020.114105

چکیده

پرواضح است که انرژی از عوامل موثر بر اقتصاد جهانی و ابزاری برای تأمین منافع و امنیت ملی و توسعه اقتصادی کشورهای جهان بوده است که در نتیجه جایگاه ویژهای را در روابط قدرت در نظام جهانی معاصر باز کرده و دسترسی به منابع انرژی برای تمامی سطوح سلسله مراتب قدرت جهان، اهمیتی استراتژیک پیدا کرده است. در این میان، ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی جهان و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان، از جایگاه مهمی در حوزه تحولات انرژی جهانی برخوردار بوده است. از این رهگذر ایالات متحده با علم به این مهم، تلاش داشته با استفاده از اهرم فشار حداکثری و سیاست حذف ایران از معادلات انرژی جهانی، در راستای کشاندن جمهوری اسلامی ایران بر سر میز مذاکره و تحمیل شرایط خود، استفاده نماید. اما موضوع مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد آنست که اهداف سیاست مذکور صرفا اهداف اعلامی بوده و در ابعاد اعمالی اهداف دیگری نیز پیگیری گردیده است. لذا سوال اصلی پژوهش اینگونه بوده است که مهمترین اهداف و دستاوردهای اقتصاد سیاسی ایالات متحده امریکا از پیگیری سیاست حذف ایران از معادلات انرژی جهانی چیست؟ در پاسخ به سوال مذکور فرضیهی وجود اهداف پنهانی دیگری همچون کنترل رقبا و بدست آوردن بازارهای انرژی کشورهایی همچون ایران از طریق ابزار تحریم مطرح گردید. بطوریکه مطابق با آمارها و اطلاعات منتشر شده، ایالات متحده توانست با در پیش گرفتن سیاست مذکور در حوزه اقتصاد سیاسی به دستاوردهایی چون بدست آوردن بازار انرژی برخی از مشتریان نفتی ایران و کنترل رقبایی که به نفت ایران وابسته هستند، دست یابد.
این پژوهش بر آن است با روشی توصیفی- آماری- تحلیلی و با تکیه بر اطلاعات و آمارهای منتشر شده از سویEIA,IEA, BP به بررسی وضعیت عرضه و تقاضای نفت و گاز جهان و راهبرد حذف ایران از معادلات انرژی جهانی که با تاکید بر دو مولفه مذکور بپردازد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- جعفری ولدانی، اصغر (1381)، ژئوپولتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه

- حلیم زمهریر، ابوالفضل (1390)، تضاد منافع ایران وامریکا در انرژی خلیج فارس، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی

_ حیدری، محمدعلی (1386)،"باکو وامنیت انرژی وبازیگران منطقهای و فرامنطقهای"، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی وقفقاز، شماره 66

_ حافظ نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی

_ درخشان، مسعود (1391)، "امنیت انرژی و تحولات آینده بازارهای نفت و گاز"، فصلنامه راهبرد، شماره 64

_ رحمتی پور، لیلا و آجیلی، هادی (1395)، "چشم انداز ژئوانرژی خلیج فارس و جایگاه ایران"، فصلنامه راهبرد، شماره 7

- روغنگران، علی (1398)، "سودجویی واشنگتن از تحریم های نفتی"، روزنامه صبح امروز، 6 مرداد، قابل رویت در سایت https://sobhe-emrooz.ir/1398/05/

- سروش، محمدحسین (1398)، "کارزار فشار حداکثری بر ایران؛ ارزیابی اهداف و دستاوردها"، اندیشکده راهبردی تبیین، قابل دسترسی در سایت: http://tabyincenter.ir/34362/

- شفیعی، نوذر (1398)، "استراتژیهای نفتی امریکا در غرب آُسیا؛ بحران آفرینی، یک تیر با پنج نشان"، سایت خبرآنلاین، سوم اسفند ماه، قابل رویت در سایت https://www.khabaronline.ir/news/132086/

_ عزتی، عزت اله (1387)، "ژئواکونومیک قرن بیست و یک جایگاه ایران"، فصلنامه نگاه، سال دوم، شماره دوم

_ کمپ، جفری و هارکاوی، رابرت (1383)، جغرافیایاستراتژیکخاورمیانه، ترجمه سید مهدی حسینی متین، تهران: پژوهشگده مطالعات راهبردی

- کامل، روح اله (پاییز 1382)،"هژمونی امریکا در عراق"، فصلنامه راهبرد، شماره 29

_ کاویانی راد، مراد (1385)، "ژئوپلیتیک انتقال گاز ایران به هند؛ فرصتها و تهدیدها"، مطالعات راهبردی، شماره 31

_ -----، (4 اسفند 1398)، "جابجایی بزرگ در رده بندی برتر صادرات نفت"، روزنامه تعادل، قابل رویت در سایت: http://www.taadolnewspaper.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C-131/164129-

- مصیبی، منا (1392)، "فناوری های جدید انرژی وسیاست خارجی امریکا در قبال ژئوپولتیک خلیج فارس"، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته روابط بینالملل، دانشگاه علامه طباطبایی

- BP Energy Outlook 2020

- BP statistical review of world energy 2019

- Cordesman, Anthony H. (january 2013), the myth or reality of U.S energy independence, center of Strategic international studies, Available at : https://CSIS.org/files/publication/130103-USenergy-Independence- report.pdf

- Castlereagh (11 February2019), Iran’s Oil Exports and Imports, Available at: https://castlereagh.net/irans-oil-exports-and-imports/

- http://wds.IEA.org/wds/ReportFolders/ReportFolders.aspx?CS_referer=&CS_ChosenLang=en2019

- Http://Www. IEA.Org/Key World Energy Statistics/Pdf.2019

- http://www.EIA.doe.gov/oiaf/ieo/pdf/ieoreftab_5.pdf. 2019

- https://www.EIA.gov/todayinenergy/detail.php?id=41553

- Otto, Zach (2009), U.S dependency on middle east oil, U.S department of energy

- The National (2019), US cancels Iran oil waivers in bid to choke off Tehran’s exports, available at: https://www.thenational.ae/world/mena/us-cancels-iran-oil-waivers-in-bid-to-choke-off-tehran-s-exports-1.852291

- The Washington post (2020), How U.S. sanctions are paralyzing the Iranian economy, Available at: https://www.washingtonpost.com/world/2020/01/10/how-us-sanctions-are-paralyzing-iranian-economy/

- Whole Forth, W. (Summer 1999), “Stability of Unipolar World”, International Security, 24 (1)