جایگاه سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی ، واحد شیراز،دانشگاه آزاد اسلامی،شیراز، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی ،واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) نگاه ویژه­ای به مردم وجود دارد. از طرفی موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از چالش­های حکمرانی محل بحث های نظری گسترده در سطوح تحلیل متفاوت است. در این راستا، مقاله حاضر، با هدف بررسی جایگاه مولفه­های سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی (ره) از روش تحلیل محتوای کمی استفاده و دو فرضیه را آزمون نمود. تحلیل محتوا با واحد تحلیل پاراگراف در 22 جلد از کتاب صحیفه امام انجام شد. اولویت مولفه های سرمایه اجتماعی براساس تحلیل محتوای صحیفه امام حاصل از فرض نخست بدین شرح است: ارزش ها و هنجار ها، پیوندهای اجتماعی، اعتماد عمومی، مشارکت و در نهایت آگاهی اجتماعی. همچنین در فرض دوم محرز شد که محتوای موجود در مولفه های سرمایه اجتماعی در دیدگاه امام خمینی (ره) با عناصر موجود در نظریه های رایج سرمایه اجتماعی، تفاوت های اساسی و ماهوی دارد. نتیجه کلی این پژوهش حاکی از این است که با توجه به آن چه در قالب مولفه های سرمایه اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (ره) بررسی شد، مفهوم "ظرفیت اعتلای اجتماعی" مفهومی رساتر و شیواتر برای جوهره این مفاهیم است.

کلیدواژه‌ها


  1. . فهرست منابع

    1. اطهری، سید حسین (1391)، «تأثیر رهبری امام خمینی (ره) بر سرمایه اجتماعی در جریان انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 1، شماره 4، صص 165-189.
    2. آدمی، علی  (1396)، «جایگاه سرمایه اجتماعی در بستر قدرت نرم با تاکید بر آراء امام خمینی )ره(»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 7، شماره 16، صص 66-84.
    3. پناهی، محمدحسین و فریبا شایگان (۱۳۸۶)، «اثر دینداری بر اعتماد سیاسی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 14، شماره ۳۷، صص 73-108.
    4. جاویدی، رقیه و بهروزی لک، غلام رضا (1395)، «تحلیل مضمون محتوای » مردم « در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 19، شماره 75، صص 7-34.
    5. حاجی صادقی، عبدالله (1384)، «مردم در مکتب سیاسی امام خمینی(ره)»، حصون، دوره 2، شماره 3، صص 54-84.
    6. حجت زاده، سید عبدالحسین (1383)، «دموکراسی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)»، پژوهشنامه متین، دوره 6، شماره24، صص 55- 85.
    7. رسولی، مهستی و امیر آتشانی، زهرا (۱۳۹۰)، «تحلیل محتوا با رویکرد کتاب های درسی»، تهران: جامعه شناسان، چاپ اول، جلد اول.
    8. زارعی متین، حسن؛ محمدیان، بهزاد و مدرسی، سعید (۱۳۹۵)، «مدیریت سرمایه اجتماعی»، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر، چاپ اول، جلد اول.
    9. زمانی، عباس؛ رستمی خوراسگانی، اکبر؛ گلستاتی، سیدهاشم و قلی زاده، آذر (1397)، «شناسایی مؤلفه های شناختی سرمایه اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، دوفصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی، دوره 7، شماره 16، صص 377-392.
    10. عیوضی، محمد رحیم و فتحی، یوسف (1390)، «رهبری و سرمایه اجتماعی با رویکرد به رهبری امام خمینی )ره(»،پژوهشنامه متین، دوره 13، شماره 51، صص 61-83.
    11. عیوضی، محمدرحیم و فتحی، یوسف (1391)، «نسبت مشارکت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره)»، فصلنامه راهبرد، دوره 22، شماره 66، صص 38-59.
    12. فتحی، یوسف (1390)، « اخوت اسلامی به مثابه سرمایه اجتماعی معنوی در اندیشه امام خمینی (ره)»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 27، صص 173-198.
    13. فصیحی، امان الله (۱۳۸۹). «دین و سرمایه اجتماعی». مجله معرفت، شماره ۱۲۳، صص ۷۹-۱۰۰.
    14. فقیه، سیده فاطمه (1387)، «سرمایه ی اجتماعی در اندیشه و عمل امام خمینی(ره)»، رساله دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، استاد راهنما: دکتر حسن خیری. ‫
    15. قائدی، محمدرضا و گلشنی، علیرضا (1395)، «روش تحلیل محتوا، از کمی گرایی تا کیفی گرایی»، روش ها و مدل های روانشناختی، دوره 7، شماره 23، صص 57-82.
    16. محمدیان، بهزاد، شعله، مهدی بابائیان مهابادی، سمیه (۱۳۹۳). «تأثیر خودافشایی در شبکه های اجتماعی بر توسعه سرمایه اجتماعی (بررسی نقش سرمایه اجتماعی)». مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 1، شماره 2، صص 225-26۵.
    17. محمدی، امیر  (1391)، «جایگاه سرمایه اجتماعی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)»، دوفصلنامه ره آورد سیاسی، دوره 8، شماره34، صص 31- 62.
    18. محمودی، محمد تقی. (۱۳۹۰). «تحلیل محتوای کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از منظر نوع رویکرد آموزش شهروندی»، مجله پژوهش در برنامه ریزی درسی، دوره 2، شماره 28، صص ۹۶-۱۰۸.
    19. نوریان، محمد (1393)، «راهنمای علمی تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی»،  تهران: شورا، چاپ چهارم، جلد اول.
    20. نیازی، محسن شیرازی، محمد (۱۳۸۹). «تبیین مؤلفه های سرمایه اجتماعی در اندیشه نوگرایی». پژوهش نامه علوم اجتماعی، دوره 4، شماره 2، صص ۱۲۹-۱۶۷.
    21. موسوی، میر طاهر (1385)، «مشارکت اجتماعی یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی»، رفاه اجتماعی، دوره 4، شماره 23، صص 67-92.
    22. محسنی تبریزی، علیرضا (1375)، «بیگانگی؛ مانعی برای مشارکت و توسعه ملی: بررسی رابطه ی میان بیگانگی و مشارکت اجتماعی و سیاسی»،  نامه پژوهش، دوره 1، شماره 1، صص 89-109.

     

    منابع لاتین

    1. Bhandari, R. B. (2014), Social capital in disaster risk management; a case study of social capital mobilization following the 1934 Kathmandu Valley earthquake in Nepal. Disaster Prevention and Management, 23(4), 314-328.
    2. Bourdieu, P. (1986). The forms of Capital, Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. Published under the direction of J.G. Richardson, New York: Greenwood Press.
    3. Coleman, J. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95-120.
    4. Coleman, J. S., 1990, Fundations of social Theory, Cambridge, MA, Harvard University Press.
    5. Newton, Kennet, 2001, Trust, Social Capital, Civil Society and Democracy, International Political Science Review, Vol. 22, No. 2.
    6. Patman, R. G. (2006). Globalization and conflict, national security in a new strategic era. Routledge: Talor & Francis Group.
    7. Putnam, R., 1993, Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton: NJ, Princeton University Press.
    8. Putnam, R., 2000, Bowling Alone: The collapse and revival of American community, New York, Simon & Schoster.
    9. Tilly, C., 2005, Trust and rule, New York, Cambridge Universriy Press.
    10. Midgely, J. et al (1986), Community Participation and Development, in, Participation in Development Paris UNESCO.