تحلیل نتایج انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در پرتو قاعده اکثریت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه حقوق، دکترای حقوق عمومی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

نتایج انتخابات در نظام مردم‌سالار گویای میزان مطلوبیت زمامداری و اصالت سازوکار انتخاباتی جهت تحکیم حاکمیت ملی و انعکاس اراده عمومی است. در این راستا، قاعده اکثریت در جهت تحقق آرمان‌های مردم-سالاری و تصمیم‌سازی جمعی نقش مهمی ایفا می‌نماید. پژوهش با هدف شیوه تاثیر‌گذاری این قاعده بر دستیابی به نمایندگی پرمعنا و اصیل، تضمین مفهوم حاکمیت ملی، اندیشه چندصدایی در زمامداری و تحلیل و سنجش نظام انتخاباتی و نتایج دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در انطباق با اصول و قواعد مطلوب انتخاباتی و قاعده اکثریت انجام شده است. نتایج بدست آمده از تحلیل موضوع و استخراج نتایج با استفاده از شیوه آماری، توصیفی و تحلیلی، نشان می‌دهد که نظام رای‌گیری انتخابات مجلس به دلیل اتخاذ شیوه رای گیری نامتجانس، منجر به مشارکت پایین شهروندان شده و نرخ شاخص نمایندگی پایین نمی‌تواند گویای نمایندگی جمعی و عصاره اراده ملت و ترکیبی از اکثریت همه ذینفعان اجتماعی باشد و همچنین موید این امر است که مجلس یازدهم در انطباق با قاعده اکثریت، نمایندگی پرمعنا و اصیل شکل نگرفته و نیازمند اصلاح نظام انتخاباتی در مسیر حداکثری‌سازی مشارکت مردم و ایجاد زمینه مساعد برای رقابت منصفانه است.

کلیدواژه‌ها


- احمدی، علی (1389)، انتخابات در ایران، تهران: نشر میزان.  
- ایمی، داگلاس.جی (1396)، نظام­های انتخاباتی، ترجمه مسلم آقایی­طوق و اعظم عدالت­جو، تهران: دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری.
- خرمشاد، محمد­باقر و رفیعی­قهساره، ابوذر (1397)، «نظام انتخاباتی و تاثیر آن بر نظام حزبی در ایران»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال اول، شماره اول، پیاپی 1. 
- خسروی، حسن (1398)، حقوق انتخابات دموکراتیک، تهران: انتشارات مجد.
- رینولدز، آندرو و دیگران (1391)، دانشنامه نظام­ های انتخاباتی، ترجمه ابوذر رفیعی­قهساره، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- دهشیار، حسین (1386)،  «دموکراسی اکثریت، دموکراسی اقلیت نویسندگان» مجله شهروند، شمار 1.
- سائلی­کرده­ده‌، مجید (1378)، سیر تحول قوانین انتخاباتی مجلس در ایران، تهران‌: مرکز اسناد انقلاب اسلامی‌.
- صالحی، محمدجواد (1383)، دموکراسی و اعتبار رای اکثریت در اسلام، تهران: مرکز پژوهش­های صداوسیما.
- عباسی، بیژن (1388)، «نقد و بررسی نظام های انتخاباتی اکثریتی و تناسبی»، فصلنامه حقوق، دوره 39، شماره 3.
- فارل، دیوید (1392)، نظام­ های انتخاباتی،احزاب و رای دهندگان، ترجمه ابوذر رفیعی­قهساره، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس.
- قاضی­زاده، کاظم (1376)، «اعتبار رأی اکثریت»، مجله حکومت اسلامی، سال دوم، شماره چهارم.
- مفاخری، رامین (1396)، «دموکراسی­های اکثریتی و غیراکثریتی مبتنی بر نظریه تسهیم قدرت»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال سیزدهم، شماره 38.
-  موسویان، سیدابوالفضل (1380)، «جایگاه اقلیت و اکثریت در اندیشه سیاسی اسلام»، نامه مفید، شماره 1.    
- مومنی، جواد (1384)، «اهمیت آرای عمومی و اکثریت در نهج البلاغه»، پژوهش­های مدیریت راهبردی (بصیرت)، سال 12، شماره 34.
- هاشمی، سید­محمد و مختاری، مهدی (1390)، «سیرتحول نظام انتخابات پارلمانی در ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، ویژه­نامه شماره 5.
- هلد، دیوید (1384) مدلهای دمکراسی، ترجمه عباس مخبر، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- یثربی، سیدعلی­محمد (1390)، «اقلیت، اکثریت و فلسفه مشروعیت»،  فصلنامه حقوق، دوره 41، شماره 2.
 
- Handly, Lisa,  (2020), “Structure and Rule for Delimiting Electoral District “,www.aceproject/ Electorol Districts. htm.
- Herod, James (2007), “ Majority rule” , at: http://site.www.umb.edu/faculty/salzman_g/Strate/GetFre/4-20.htm.
- Democracyweb (2020), “Majority Rule/Minority Rights: Essential Principles” , https://democracyweb. org/ majority-rule-principles.
- Mangasarian, Leon (2013),  “How Germany’s Election System Works: What to Watch for Today”,
https://www.bloomberg.com/news/articles/2013-09-21.
- Patrick, John (2006),  “Majority Rule and Minority Rights”, at: Understanding Democracy, New York: Oxford University Press.
- Vermeule, Adrian (2007), “Absolute Majority Rule”, British Journal of Political Science , Vol. 37, No. 4. Published by: Cambridge University Press. https://www.jstor.org/stable/4497316 .