بررسی ابعاد توسعه درون زا در شهرستان پهای چابهار و کنارک با رویکرد سیاسی - اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد اقتصاد ،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استاد جغرافیای سیاسی ،دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استاد جغرافیای روستایی ،دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

شهرستان‌های چابهار و کنارک در استان سیستان و بلوچستان جزء منطقه مکران هستند که به عنوان محور ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح است. اهمیت منطقه به عنوان یک راه ترانزیتی و بازار اقتصادی برای کشورهای چین، هند، افغانستان و جمهوریهای تازه استقلال یافته‌ی آسیای مرکزی، صنایع شیلاتی وگردشگری دریایی و موقعیت ویژۀ این منطقه که نقش ژئوپولیتیک با اهمیتی به آن بخشیده است؛ از مهمترین مزیت‌های این منطقه است که می‌تواند شرایط اقتصادی خوبی برای منطقه، استان و کشور به همراه داشته باشد. این پژوهش توسعه درون‌زا در شهرستان‌های چابهار و کنارک را بر اساس سه بعد ادغام ملی، رقابت پذیری بین‌المللی و تشخص منطقه‌ای با روش توصیفی - تحلیلی مورد بحث و برسی قرار داده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در غیاب یک برنامه راه‌گشای توسعه درون‌زا و استمرار بلاتکلیفی‌ها، بخش قابل توجهی از مزیت‌های این منطقه در شرایط کنونی همچنان بلا استفاده باقی خواهد ماند و نیروی محرکه استمرار فقر و عقب‌ماندگی خواهد شد. ضعف در زیرساخت‌های حمل ونقل هوایی، زمینی و دریایی علاوه بر اینکه باعث انزوای بیشتر منطقه از کشور شده است موفقیت چندانی در بهره‌گیری از امتیازات ژئواستراتژیکی خود به ویژه تزانزیت کالا به خارج نیز برای منطقه نداشته است. عملی نشدن سرمایه-گذاری هند در منطقه که ممکن است باعث تضعیف هرچه بیشتر موقعیت ترانزیتی و ژئوپولیتیکی منطقه در آینده شود و نداشتن رویکرد مشخص برای جلب مشارکت مردم بومی که باعث سرخوردگی، ناامیدی و ضعیف شدن سرمایه اجتماعی در این منطقه شده است، از مهمترین چالش‌های منطقه بر اساس یافته‌های این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها


آرون، ریمون (1367)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی، جلد دوم، ترجمه باقر پرهام، تهران: سازمان
انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
-افراخته، حسن (1375)، نقش چابهار در ناحیه ساحلی جنوب شرق ایران، مشهد: نشر واقفی.
-امیری، هاشم، عباس علیپور و مصطفی هاشمی (1396)، تحلیلی بر عملکرد جمهوری اسلامی در ساماندهی محدوه فضائی جنوب شرق کشور، فصلنامه سیاست، سال چهارم، پاییز 1396، شماره 15.
-استیمسون، رابرت، راجررآر. استاو با همکاری ماریا سالازا (1397)، توسعه­ی درونزای منطقه­ای: رهبری و نهادها، ترجمه محمد حسین شریف­زادگان و بهزاد ملک­پور اصل، تهران: نی.
-ترابی، مهدی و مهدی پورتجریشی (1371)، بندر گوادر پاکستان شمشیری دولبه در برابر ایران: قابل دسترسی در سایت www.nasimonlin.ir.
-رئیسی، محمد کریم (1385)، علل و پیامدهای مهاجرت از نواحی جنوبی بلوچستان (مکران) به کشورهای عرب در حوزه خلیج فارس، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 233 و 234.
-عملکرد و برنامه­های توسعه منطقه آزاد چابهار، 1381، نشر مدیریت مطالعات و برنامه ریزی.
-علاقه بند، علی(1380)، جامعه شناسی آموزش و پروش، چاپ بیست و نهم، تهران: نشر روان.
-قریشی، یوسف و هادی صادقی اول (1397)، انگاره همبستگی قوم بلوچ پاکستان و تاثیرات آن بر قومیت بلوچ در شرق ایران، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال هفتم، شماره 25.
-متفی، عبدالغدیر، بهرام امیراحمدیان و گلشن ساچدوا (1397)، تحلیل استراتژیک بندر چابهار؛ روابط افغانستان، ایران و هند، موسسه مطالعات استراتژیک افغانستان.
-مجتهدزاده، پیروز (1391)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: سمت.
-مدیری، مهدی، مهرداد کرمی و مصطفی رشیدی (1391)، موقعیت ژئوپولیتیکی منطقه آزاد چابهار و تاثر آن بر شکل­گیری توسعه­ی منطقه­ای، فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، سال چهارم، شماره 3.
-مطلبی، مسعود (1386)، بن­مایه­های همبستگی ملی در قانون اساسی، زمانه، شماره 63.
-کریمی­پور، یداله (1394)، جغرافیا نخست در خدمت صلح، تهران: انتخاب.
-کریمی­پور، یداله (1388)، ژئوپولیتیک کرانه­های دریایی ایران از دیدگاه مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM)، تهران، دانشگاه تربیت معلم.
-گریفین، کیت (1375)، راهبردهای توسعه اقتصادی، ترجمه حسین راغفر و محمد حسین هاشمی، تهران، نی.
-گیدنز، آنتونی (1363)، دورکیم، ترجمه یوسف اباذری،تهران: انتشارات خوارزمی.
-شهنوازی، آرمان (1394)، مطالعه تطبیقی بندر آزاد چابهار با بندر گوادر در پاکستان از لحاظ عملکرد اقتصادی و سیاسی، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
-سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان سیستان و بلوچستان، (1395)، درگاه ملی مرکز آمار ایران.
-طرح ویژه توسعه و عمران منطقه ساحلی مکران (1396)، وزارت راه و شهرسازی.
-نصیری، حسین (1392)، تعامل، منطقه­ای، ملی و جهانی؛ ظرفیت سازی پایدار برای توسعه و امنیت ملی با تاکید بر محور شرق و چابهار، تهران: وزارت خارجه.
-Arocena, J. (1995) Local development: a contemporary challenge, Caracas: Nueva Sociedad.
 
-Aydalot, P. (1985) Regional and urban economics, Paris: Economica.
-UNESCO (1997), Culture and Development, Word Commission on  Culture and Development. Paris.
-zquez-Barquero, A. (2002), endogenous development: Networking, innovation, institutions and cities: First published 2002 by Routledge 11 New Fetter Lane, London EC4P 4EE.
- Vazquez Barquero, A. (2007), Endogenous development. Theories and policies territorial development, Regional Investigations. 11 - Pages 183 to 210, PANORAMA AND DEBATES Section.
- Caortri, Huynh, R. Colin, S. S. Mushi, K. Franco, G. Kolkar, M. E. Shabu, M. DIAO, Participate In Development, Unesco, 1986.
- Friedmann, J. and Douglas, M. J. (1978): Agropolitan development: toward a new strategy for regional planning in Asia, in F. Lo and K. Salih (eds.), Growth Pole Strategy and Regional Planning Development Policy. Oxford: Pergamon.
- Stohr, W. B. (1981), Development from Below: the Bottom-up and Periphery-inward Development Paradigm. IIR-Discussion Papers, 6. WU Vienna University of Economics and Business, Vienna. Available at: https://epub.wu.ac.at.
- Pike, A. Rodriguez-post, A. and Tomaney, J. (2006) Loval and Regional Development, Routledge.