نقش سرمایه اجتماعی در میزان بیگانگی سیاسی شهروندان تهرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور ، تهران ، ایران

2 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی ، واحد تهران مرکز ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ، ایران

چکیده

یکی از مولفه های موثر در ثبات سیاسی، میزان وفاق سیاسی و عدم احساس بیگانگی سیاسی شهروندان است. در میزان احساس بیگانگی سیاسی شهروندان جامعه عوامل مختلفی در سطوح خرد و کلان می تواند موثر باشد که از جمله می توان به نقش سرمایه اجتماعی اشاره نمود. سرمایه اجتماعی با مولفه هایی همچون اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی می تواند در پیوند شهروندان یک جامعه با دولت و نظام سیاسی و در نتیجه عملکرد مطلوب هیات حاکمه آن نظام نقش موثری داشته باشد. از اینرو هدف مقاله حاضر بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با بیگانگی سیاسی است که با استفاده از روش پیمایش و بهره گیری از تکنیک پرسشنامه جهت گردآوری داده ها انجام شده است. جامعه آماری آن شامل شهروندان شهر تهران می‌باشد که از این جامعه آماری 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شده‌اند. در این پژوهش بیگانگی سیاسی با استفاده از مقیاس شوارتز و سرمایه اجتماعی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و در سه بعد اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی سنجیده شده-اند. نتایج تحقیق نشان داد که در میان مولفه‌های سرمایه اجتماعی میانگین اعتماد اجتماعی به ویژه در سطح اعتماد نهادی کمتر از سایر مولفه‌ها می باشد. بین سرمایه اجتماعی و بیگانگی سیاسی در سطح اطمینان 99 درصد و با استفاده از ضریب پیرسون همبستگی معنی‌دار و معکوس وجود داشته است. بر اساس یافته‌ها در میان مولفه های سرمایه اجتماعی، مولفه اعتماد اجتماعی بیشترین همبستگی را با بیگانگی سیاسی شهروندان نشان داده است.

کلیدواژه‌ها


اکبری، امین(1383)، «نقش سرمایه اجتماعی در مشارکت – بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی- اجتماعی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
-ابوالحسنی، سید رحیم(1392)، «کارکردهای سیاسی سرمایه اجتماعی، سرمایه اجتماعی و سیاست»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دوره دوم، شماره چهارم، صص87-69.
براندن، ناتانیل(1373)، انسان بدون خویشتن یا روانشناسی از خود بیگانگی، ترجمه: جمال هاشمی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
-بوردیو، پیر(1384)، طرحی از یک نظریه کنش، ترجمه: مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار.
-بیرو، آلن(1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی،  تهران، موسسه کیهان، چاپ دوم.
-پاپنهایم، فرتیش(1387)، از خودبیگانگی انسان مدرن، ترجمه: مجید مددی، انتشارات آگه.
-تاجبخش، کیان [گردآوری] (1384)، سرمایه­های اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویان، تهران، نشر شیرازه.
-حسنی، قاسم(1389)، «بررسی رابطه بیگانگی سیاسی و اجتماعی با مشارکت سیاسی و اجتماعی دانشجویان دانشگاه­های دولتی شهر تهران در سال­های 87-86»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 50، صص 171-130.
-جهانگیری، جهانگیر، بوستانی، داریوش(1380)، «بررسی عوامل موثر بر فرهنگ سیاسی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 2 صص 191-173.
-چلبی، مسعود. مبارکی، محمد(1384)، تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان، مجلهجامعهشناسیایران، دوره ششم، شماره2.
- زتومکا، پیتر(1384)، اعتماد یک نظریه جامعه شناختی، ترجمه: فاطمه گلابی، نشر ستوده.
-ستوده، هدایت الله(1387)، ناکامی آموزشی و از خود بیگانگی: پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، فصلنامه اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، سال سوم. شماره 2.
-عیسی نیا، رضا(1397)، «نقش سرمایه اجتماعى در پایداری نظام سیاسى جمهوری اسلامى ایران»، فصلنامه علمى ـ پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی، سال پنجم، شماره چهارم، صص63-35.
-عنایت، حمید(۱۳۴۹)، جهانی از خودبیگانه(مجموعه مقالات)، تهران، انتشارات فرمند.
فوکویاما، فرانسیس (1384)، سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی در کتاب مجموعه مقالات سرمایه اجتماعی، تهران، انتشارات شیرازه.
-عبدالله زاده، حسن و همکاران(1399)، «جایگاه سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره)»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره پیاپی 10، صص 238-215.
-      قائدی، حسین، ایمان، محمدتقی(1383)، «بررسی عوامل مؤثر بر بیگانگی سیاسی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاه شیراز)»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال اول. شماره 2.
-کوزر، لوئیس(1389)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه­شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
-      کلمن، جیمز(1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
-کرایب، یان(1382)، نظریه اجتماعی کلاسیک: مقدمه‌ای بر اندیشه مارکس، وبر، دورکیم و زیمل، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران، نشر آگاه.
-گرنفل، مایکل(1388)، مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه: محمد مهدی لبیبی، تهران، نشر افکار.
-گیدنز، آنتونی(1378)، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخص در عصر جدید، ترجمه: ناصر موفقیان، تهران، نشر نی
-لیپست، سیمون مارتین(1387)، دایره المعارف دموکراسی، ترجمه: کامران فانی و نورالله مرادی، تهران، وزارت امور خارجه.
-محسنی تبریزی، علیرضا(1370)، بیگانگی، مفهوم­سازی و گروه­بندی تئوریها و حوزه­های جامعه­شناسی و روانشناسی، نامه علوم اجتماعی، ج 2، شماره 2،صص29-27.
-نجفی، محمدجواد و همکاران(1399)، «بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی در بین شهروندان شهر کرمانشاه»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره پیاپی 10، صص155-131.
 
-      -Barakat,Halim(1969)”Alienation:A Process of Encounter between Vtopia and Reality The British Journal of Sociology". Vol.20,No,p,p.1-10
-      Bourdieu, P. (1986), “The forms of Capital” in J. Richardson (ed.) Handbook of Theory and Research for Sociology of Education N. Y. Greenwood Press.
-      Coleman, J. (1994), “Foundation of Social Theory. Cambridge.
-      Coleman, J. (1990), “Equality and Achievement in Education Westview Press.
-      Messner, Steven F; Baumer, Eric p and Rosenfeld, Richard (2004), "Dimensions of Social capital and Rates of Criminal Homicide" , ASR , Vol. 69, No. 6, Pp: 882-903.
-      Merton,R.K(1968): “Social Theory and Social Structure” , New York: Free press
-      Pusey.m.(1987)Jurgen Hobermas,London,To vistock 
-      Parsons, T. (1996), Societies, Evolutioniry and Comparative Perspective, N. J. Prentice Hall.
-      Torgler, B. (2007). Trust in International Organization, Australia, university of Technology.
28-   Turner,J.H.(1989): "The Structure of Sosological Theory". Wadaworth pubishing company.