دلالت‌های سرمایه اجتماعی بر توسعه سیاسی-اجتماعی ایران بعد از انقلاب اسلامی (مورد مطالعه: جامعه دانشگاهی شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شهرضا، ایران.

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شهرضا، ایران

3 استادیار، گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان) اصفهان)، ایران.

چکیده

هدف این نوشتار ارایه تحلیلی جامعه‌‌شناختی از دلالت‌های سرمایه اجتماعی بر توسعه سیاسی است. حسب انتظارات نظری، «سرمایه اجتماعی» تقویت‌کننده «توسعه سیاسی» است. برای آزمون این گزاره نظری، متغیر «سرمایه اجتماعی» به سه بعد «ساختاری»، «شناختی» و «ارتباطی» تجزیه شد که در مجموع توسط هفت خرده‌مقیاس «شبکه‌ها»، «روابط»، «همکاری»، «ارزشها»، «فهم متقابل»، «اعتماد» و «تعهد» مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. متغیر «توسعه سیاسی» با تاکید بر مشارکت سیاسی توسط هشت خرده‌مقیاس سنجیده شد. روش این پژوهش دلفی فازی است. گردآوری داده‌ها، با استفاده از پرسشنامه حاوی مقایسه‌های زوجی و نمره‌گذاری براساس مقیاس پنج درجه‌ای لیکرت انجام گرفت. حسب نتایج، می‌توان چنین اظهار کرد که سرمایه اجتماعی طیفی از تاثیرات کمابیش متفاوت بر ابعاد مختلف توسعه سیاسی را دارد به طوری که دارای اثر افتراقی بر مشارکت سیاسی است. بطور مشخص، روابط، همکاری و ارزشهای اجتماعی بیش از هر چیزی نقش تعیین‌کننده‌ای در «تشکیل کمپین‌های سیاسی» دارند تا در «اعتراض سیاسی». از سوی دیگر هر نوع «دخالت در ایجاد تغییرات ساختار سیاسی» از رهگذر «اعتماد اجتماعی» و «تعهد اجتماعی» امکان‌پذیرتر است تا از طریق «شبکه‌های اجتماعی». مهمترین نکته آن است که توسعه سیاسی در معنای رادیکال که معطوف به ایجاد تغییرات در ساختار سیاسی است از طریق ایجاد و تقویت اعتماد و تعهد اجتماعی امکان‌پذیر است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1 .ابراهیمی، شهروز، نجفی، داود، محموداوغلی، رضا وصادقی نقدعلی، زهرا )1392« .)رابطه شبکههای
اجتماعی و مشـارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشـگاه اصفهان، فصلنامه راهبرد، 22(66،)263-
284.
2 .اکبری، امین )1383« .)نقش سرمایه اجتماعی در مشارکت«، پایاننامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما:
منصور وثوقی، تهران: دانشگاه تهران.
3 .امام جمعهزاده، سید جواد و دیگران، )1391 .)بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی
دانشجویان در دانشگاه اصفهان؛ پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره هفتم؛ شماره 4.
4 .شـهرام نیا، امیر مسـعود، حوا ابراهیمی پور، رضا محموداوغلی، مجید ملکان )1396« .)سـنجش تأثیر
شـبکههای اجتماعی بر مشـارکت سیاسـی: مطالعه موردی دانشـجویان دانشـگاه مازندران«، فصلنامه
جامعهشناسی کاربردی، 28( 1 ،)۱۹-۳۲.
5 .باقری، معصومه، حسـینزاده، علی حسـین، شـجاعی، حسـن. )1397« .)بررسـی تأثیر ابعاد سـرمایه
اجتماعی )اعتماد اجتماعی، احسـاس بیقدرتی، وفاق اجتماعی، پیوند اجتماعی( بر مشـارکت سیاسی
زنان استان خوزستان )مطالعه موردی: شهر اهواز(« توسعه اجتماعی.
6 .پاتنام، رابرت، )1380 .)دموکراسیها و سنتهای مدنی، ترجمه: محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات سالم.
7 .پای، لوسـین )1380 .)بحرانها و توالیها در توسـعه سیاسـی، ترجمه غالمرضا خواجه سـروری،
تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
8 .پرچمی، داوود، )1386« .)بررسـی مشـارکت مردم در نهمین انتخابات ریاست جمهوری«، پژوهشنامه
علوم انسانی، شماره 53.
9 .پناهـی، محمدحسـین و غالمرضـا خوشفر، )1390« .)بررسـی تأثیر سـرمایه اجتماعی بر مشـارکت
سیاسی؛ مطالعه موردی استان گلستان«، پژوهشنامه جامعهشناسی جوانان، سال اول، شماره 2
1010توسلی، غالمعباس و مرضیه موسوی، )1384« .)مفهوم سرمایه اجتماعی در نظریات کالسیک و جدید
با تأکید بر نظریههای سرمایه اجتماعی«، نشریه علمی و پژوهشی نامه علوم اجتماعی، شماره 62.
1111جعفری، روحاهلل، )1385« .)بررسـی رابطه بین سـرمایه اجتماعی و مشـارکت سیاسی مطالعه موردی:
دانشـجویان دانشـگاههای تهران سـال تحصیلی )1385- 1384 ،»)پایاننامه دانشکده علوم اقتصادی
و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.
1212حمیدی هریس، رسـول، راد، فیروز. )1396 .)بررسـی رابطه سـرمایه فرهنگی با مشـارکت سیاسـی
دانشجویان دانشگاه آزاد اسالمی واحد تبریز، مطالعات جامعهشناسی، ۸۱ -۶۵( ،۳۵ )۱۰
1313راش، مایـکل، )1377 .)جامعه و سیاسـت )مقدمهای بر جامعهشناسـی سیاسـی(، ترجمه منوچهر
صبوری، تهران: سمت.
14رجبـی، هـادی. )1392« .)تأثیر شـورای اسلامی شـهر تهران بر نگرش شـهروندان تهرانی نسـبت به
مشارکت سیاسی«، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامهریزی شهری، 4(13 ،)97-112.
1515رضایی، محمد، آذین، احمد، جعفری نژاد، مسـعود )1396« .)بررسـی رابطه میزان اعتماد اجتماعی و
مشارکت سیاسی ازنظر دانشجویان دانشگاه مازندران«، رهیافت انقالب اسالمی، 11(39 ،)122-101.
1616زارعی متین، حسـن، علیاکبر قنبری و مرضیه قانع، )1394« .)بررسـی رابطه هوش عاطفی و سـرمایه
اجتماعی در تشکلها مردمنهاد«، مدیریت سرمایه اجتماعی، سال نهم، شماره 1 .
1717عبداللهیان، حمید و کرمانی، حسـین )1394« .)تبیین رابطه سـرمایه اجتماعی کاربران ایرانی در شبکه
اجتماعی فیسبوک و مشـارکت سیاسـی در دنیای واقعی«، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران،
4(4 ،)635-615.
1818فوکویامـا، فرانسـیس، )1384 .)سـرمایه اجتماعی و جامعـه مدنی، در سـرمایه اجتماعی: اعتماد،
دموکراسی و توسعه، گردآوری، کیان تاجبخش، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: شیرازه.
1919فیروزآبادی، سـید احمد، )1384 .)پژوهش بررسـی سرمایه اجتماعی در ایران و راههای ارتقاء آن،
تهران: شورای عالی انقالب فرهنگی.
2020فیلـد، جـان، )1388 .)سـرمایه اجتماعـی، ترجمه جالل متقی، تهران: مؤسسـه عالـی پژوهش تأمین
اجتماعی.
2121قوام، عبدالعلی )1387 .)نقد نظریهای نوسازی و توسعه سیاسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
2222کلمن، جیمز، )1377 .)بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی.
2323مهدیخانی، علیرضا )1380 .)مروری اجمالی بر توسعه سیاسی و اقتصادی، تهران: انتشارات آرون.
2424واینر، مایرون و هانتیگتون، سـاموئل )۱۳۷۹ .)درک توسـعه سیاسـی، ترجمه پژوهشـکده مطالعات
راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار