مکائد نفس؛ چیستی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، ایران.

2 استادیار گروه الهیات و علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

چکیده

این مقاله با عنوان چیستی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه قرآن، به بررسی مکائد نفس و دلالت-های تربیتی آن از منظر قرآن می‌پردازد. مکائد نفس از اصطلاحات برگرفته از آموزه‌های دینی است و مقصود از آن مکاری‌ها، حیله‌گری‌ها، فریبکاری‌ها و ریاکاری‌های نفس با خود انسان است. انگیزۀ محقق در این نوشتار دست‌یابی به چیستی و چگونگی فرآیند القاء کید توسط نفس و تبیین ابعاد و آثار آن است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا و به صورت کیفی با استفاده از منابع مختلف کتابخانه‌ای، ابتدا به معناشناسی مکائد نفس پرداخته، و سپس مفاهیم مرادف و کلیدی این واژه مانند تسویل، تزیین، تطویع و تلبیس را تحلیل نموده است و در همین راستا مؤلفه‌هایی چون، رشد معرفت، پروا پیشگی، مراقبه و محاسبۀ نفس و خردپروری را می‌توان به عنوان یافته‌های تحقیق مورد ملاحظه قرار داد که به عنوان راه‌کارهایی اساسی با تأکید بر آموزه‌های قرآن و در جهت مقابله با مکائد نفس مورد توجه قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها