تبیین ماهیت و عناصر ملکیت در پدیده های فکری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد زاهدان دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

2 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار گروه علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، خراسان رضوی، ایران.

چکیده

درباره ماهیت موضوعی عنصر مالکیت در پدیده های فکری دیدگاه های گوناگون و احتمالات مختلفی وجود دارد؛ از جمله این نظریه ها می توان به دیدگاه شیء غیرمادی به عنوان موضوع اشاره کرد. این دیدگاه در حقوق کامن‌لا مطرح است و با اشکالاتی همراه است و در نظام های حقوقی دیگر از جمله نظام حقوقی اسلامی قابل دفاع نیست. نظریه مورد قبول این مقاله، اعتباری بودن موضوع ملکیت در آثار و پدیده های فکری با وجود کلیه عناصر لازم در جهت تحقق ملکیت مانند جامعیت،انحصاری بودن و دائمی بودن حق مالکیت است. خردمندان با توجه به نیاز و ضرورت ها و با لحاظ امور واقعی و وضعیت پدیدآورنده، موضوع مالکیت فکری را به صورت مستقل از احکام مترتب بر آن اعتبار داده تا ضمن رعایت ضوابط و ساختار نظام حقوقی قواعد آن را روش‌مند سازند.البته در مالکیت ادبی و هنری جای این سؤال باقی است که آیا حقوق اقتصادی و حقوق اخلاقی دو موضوع مجزا دارند و یا هر دو دسته حقوق دارای یک موضوع واحد هستند؟ در این تحقیق با بررسی دیدگاه های گوناگون این نتیجه به دست آمد که عنصر ملکیت در آثار و پدیده های فکری دارای موضوع واحدی هستند و تفاوت حقوق ناظر به تفاوت موضوع نخواهد بود بلکه بنابر یگانگی موضوع، هر دو سنخ احکام قابل توجیه نیست.

کلیدواژه‌ها