گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد، ایران
10.30510/psi.2022.306204.2353
چکیده
جامعه‌شناسی ادبیّات، دانشی نوین است که بازتاب مسایل سیاسی- اجتماعی را در متون نظم و نثر مورد بررسی قرار می‌دهد تا هنجارها و ناهنجاری‌های جامعه و جایگاه شاعر یا نویسنده را به هنگام آفرینش اثر ادبی، نقد و تحلیل نماید. پس از فتنه مغولان به مام میهن شیخ حسن بزرگ، سلسله جلایریان را در بسیاری از مناطق کشور، تشکیل داد. یکی از جانشینان شیخ حسن بزرگ، شاه شیخ اویس بود که ضمن برطرف کردن بسیاری از نابسامانی‌های اجتماعی، زمینه را برای رشد شعر و ادب فراهم کرد. که البته آثاری ارجمند آفریده شد. سلمان ساوجی، که چهل سال در بغداد در خدمت جلایریان بود، مثنوی فراقنامه را که شرح عشق‌ورزی سلطان اویس نسبت به بیرامشاه پسر خواجه مرجان بود آفرید و به موازات آن، عارف اردبیلی منظومه فرهادنامه را به تقلید از نظامی گنجه‌ای سرود. این پژوهش، به روش تاریخی و مراجعه به اسناد و منابع معتبر کتابخانه‌ای، ناهنجاری های روزگار ایلکائیان را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که در دوران جلایریان، آسیب‌های اجتماعی از جمله: قمار، باده‌گساری، رشوه‌خواری و فساد رواج داشته و دلبستگی به غلامان و پسران نو خطّ نیز در جامعه آن روزگار رایج بوده است.
)