مقایسه مفهوم عقل از دیدگاه امام محمد غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 الهیات گرایش فلسفه و کلام اسلامی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا

2 گروه فلسفه و کلام اسلامی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا

10.30510/psi.2022.284612.1693

چکیده

عقل از دیدگاه غزالی عبارت است از:« وصفی که انسان را از بهائم جدا می‌سازد، علمی که در کودکی به وجود آمده و قوه تمییز دارد، علمی که از تجربه به دست می‌آید، علمی که انسان با دست یافتن به آن عاقبت هر عملی را پیش‌بینی می‌کند» و آن را بر«نظری و عملی، دنیوی و اخروی، غریزی و اکتسابی» منقسم می‌کند.خواجه نصیر عقل را قوه استدلال دانسته ، در اندیشه خواجه نصیر «عقل» بهترین معیار شناخت و دریافت حقیقت معرفی شده و از تقدس برخوردار است و بر دو نوع «عملی و نظری» می‌باشد. که نوع «عملی» آن بیش‌تر کارکرد دارد. اما در اندیشه امام غزالی «عقل» گاه به طور طبیعی در انسان وجود دارد و برخی به واسطه عمل انسان و از طریق مجاهدت به دست می‌آید. براساس اندیشه غزالی از سه طریق می‌توانیم به شناخت و معرفت موضوعاتی برسیم که نیاز به شناخت دارند: اولی مسائلی که فقط با عقل شناخته می‌شوند و قسم دوم موضوعاتی که با شرع شناخته می‌شوند و قسم سوم مسائلی که هم با شرع و هم با عقل می‌توان به معرفت رسید. غزالی و خواجه نصیر هر دو معتقد بر تعادل و سازگاری میان عقل و نقل بوده، روش خواجه در مقام اثبات در دو دسته کلی روش نقلی و روش عقلی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها