شناسایی مولفه‌های مربوط به مردم‌سالاری دینی و بررسی جایگاه آن در برنامه درسی دوره متوسطه اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی درسی، واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی ، اراک ، ایران

2 دانشیار گروه برنامه ریزی درسی،واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی ، اراک، ایران(نویسنده مسول)

3 استادیار گروه جامعه شناسی ،واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

10.30510/psi.2022.336432.3314

چکیده

هدف: هدف این مقاله، «شناسایی مولفه‌های مربوط به مردم‌سالاری دینی و بررسی جایگاه آن در برنامه درسی دوره متوسطه اول» می‌باشد.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کیفی می‌‌باشد که با رویکردهای تحلیل محتوا و تحلیل مضمون انجام شده است. جامعه آماری شامل: کتب، مقالات، پایان‌نامه و رساله مرتبط با مفهوم مردم‌سالاری دینی (به تعداد 358 مورد که از بااستفاده از نمونه‌گیری هدفمند تعداد 187 مورد به‌عنوان حجم نمونه انتخاب گردید) و دروس فارسی، پیام‌‌های آسمانی و مطالعات اجتماعی (پایه‌های هفتم، هشتم و نهم) دوره اول متوسط (به‌تعداد 192 درس که بااستفاده از تمام‌شماری به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند) می‌باشد.
یافته‌ها: 9 مولفه اصلی در مردم‌سالاری دینی باعناوین: 1: مشارکت مدنی آگاهانه؛ 2. آزادی‌های دینی- مدنی؛ 3. حق حاکمیت بر مردم و حق مردم بر حاکمیت؛ 4. شورا و مشورت‌طلبی؛ 5. برابری و عدالت‌خواهی؛ 6. رعایت حقوق شهروندی؛ 7. حاکمیت قوانین دینی؛ 8. ارتقای عقلانیت و آگاهی‌های مدنی و 9. اقتدار و وحدت ملی شناسایی شدند. همچنین، مفاهیم مربوط به مولفه‌های مردم‌سالاری دینی به تعداد 220 بار در کتب فارسی؛ 277 بار در کتب مطالعات اجتماعی و تعداد 173 بار در کتب پیام‌های آسمانی ذکر شده‌اند.
بحث و نتیجه‌گیری: به مولفه‌های مردم‌سالاری دینی کمتر در برنامه‌های درسی دانش‌آموزان توجه شده است. همچنین مباحث مربوط به: مشارکت مدنی آگاهانه؛ آزادی‌های دینی- مدنی؛ شورا و مشورت‌طلبی؛ برابری و عدالت‌خواهی؛ رعایت حقوق شهروندی؛ ارتقای عقلانیت و آگاهی‌های مدنی و اقتدار و وحدت ملی، باید بیشتر در برنامه‌های درسی دانش‌آموزان مورد امعان‌نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها