تحلیل جامعه شناختی مدل های صندوق های بازنشستگی براساس عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر در زندگی سالمندان (مورد مطالعه: سازمان تامین اجتماعی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعى و جامعه‌شناسى، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشجوى دکترى، رشته جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه علوم اجتماعى و جامعه‌شناسى، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

10.30510/psi.2022.316339.2668

چکیده

بازنشستگی، مرحله‌ای اجتناب‌ناپذیر از زندگی یک فرد در اقتصاد رسمی است که طی آن فرد به‌تدریج از جریان اصلی فعالیت و بخشی از زندگی اجتماعی خود جدا شده و نقش‌های جدیدی را برعهده می‌گیرد. بی‌گمان صندوق‌های بازنشستگی، تاثیری غیرقابل اغماض براین دوره از زندگی افراد دارند. با این وجود، صندوق‌های بازنشستگی، در سال‌های اخیر با چالش‌های عمده-ای روبرو هستند که بر وضعیت زندگی بازنشستگان بسیار موثر بوده، تا جایی‌که عملکرد نامطلوب آنها، علاوه بر پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و روانی، کاهش درآمد و مسائل اقتصادی عدیده‌ای را منجر شده است. براین اساس هدف از انجام این پژوهش، تبیین مدل‌های صندوق‌های بازنشستگی کشور براساس عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر در زندگی سالمندان با رویکرد جامعه‌شناختی، است. این پژوهش با روش پیمایشی (رویکرد همبستگی) و نمونه‌ای شامل 588 نفر در استان تهران اجرا شده است.
یافته‌ها و نتایج پژوهش نشان می‌دهند که بین عوامل چهارگانه به‌ترتیب عامل ساختی (c.r=22.743; SIG.>0.001)، عامل فرایندی (c.r=14.110; SIG.>0.001)، عامل اجتماعی – فرهنگی (c.r=27.156; SIG.>0.001) و عامل روانی (c.r=43.166; SIG.>0.001) رابطه معناداری، هم‌جهت، شدید و مستقیمی وجود دارد. از سویی دیگر، عامل فرهنگی- اجتماعی با سهم 733/1، اولین عامل موثر بر وضعیت کنونی بازنشستگان است. به‌عبارت دیگر، مشکلات بازنشستگان مشکلات کلان (ساختی) و حقوقی و قانون‌گذاری (فرایندی) نیست، بلکه مشکلات آنها از جنس فرهنگی با دو شاخص تقدیرگرایی (روزمره‌گی) و نیاز مبرم مالی است که باید صندوق‌های بازنشستگی به‌ویژه صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی، در برنامه‌ریزی‌های خود در نظر بگیرند.

کلیدواژه‌ها