1
دانش آموخته دکتری ْ، گروه باستان‌شناسی دوران اسلامی
2
دانش آموخته دکتری، گروه تاریخ اسلام، دانش آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
10.30510/psi.2023.344462.3513
چکیده
حروفیه از جنبش‌های مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران عصر تیموری، به رهبری فضل‌الله استرآبادی بود که با اندیشه‌های خود، پیروان زیادی در ایران و دیگر نقاط به دست آورد. اندیشه‌های حروفیان ترکیبی از اندیشه‌های شیعی و صوفیانه بود که در بیشتر موارد در گذشته‌ی ایران وجود داشته و حروفیان با تلفیق آنها به آیینی تازه دست یافتند. عقاید حروفیه بر تقدس حروف استوار بود و زهد و پاکی از ویژگی‌های اصلی آنها به شمار می‌رفت. تعالیم و اندیشه‌های حروفیه، آمیخته‌ای از عقاید گوناگون بود و آشنایی فضل‌الله بانی فرقه حروفیه، با اعتقادات روزگارش، موجب شکل‌گیری آیین جدیدی شد که به جهت ارزش نهادن به علم حروف و مقدم داشتن لفظ بر معنا، به حروفیه شهرت یافت. حروفیه با داشتن چنین تعالیمی توانست به جنبشی سیاسی- اجتماعی، در تضاد با حاکمیت تیموری تبدیل شود، و پیروان زیادی میان روستانشینان و طبقه‌ی متوسط شهری به دست آورد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از منابع و مآخذ پیرامون جنبش حروفیه، زمینه‌های شکل‌گیری حروفیه، خاستگاه طبقاتی، عقاید حروفیه، رهبری در طریقت حروفیه و همچنین روش مبارزاتی آنها مورد بررسی قرار گیرد.
)