رویکردی جامعه‌شناختی به نسبت دین و فناوری

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)

2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)

3 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران

چکیده

دین و فناوری دو واقعیت تأثیرگذار در جهان امروز به شمار می‌آیند که رابطه این دو در معرض تحولات نوینی قرار گرفته که می‌توان آن را معرفت جدیدی نسبت به ماهیت هر یک از آن‌ها دانست. در وضعیت پدیدآمده و پیش‌رونده، قالب‌های نظری پیشین شکسته شده و زمینه‌های اصلاح چارچوب‌های اندیشه‌ورزی در این خصوص فراهم آمده‌ است. این بررسی در دایره وسیع‌تری که همان رابطة علم و دین باشد، قرار دارد و با توجه به ماهیت فناورانة علم جدید، رابطة دین و فناوری متأثر از رابطه مذکور بوده و فهم آن در گرو درک تاریخی و پیگیری زمینه‌های فراز و فرود روابط آن‌ها می‌باشد. از این رو تأمل در برآمدن علم و عقلانیت مدرن و روند همزیستی دین با علم و فناوری و چالش‌های آن، ما را در مسیری راهبردی قرار می­دهد که تحولات نوین و پیامدهای آن به صورتی واضح و بدون ابهام در آینده محل اثر خواهد شد. تحولاتی که روشن گردانیده که نه دین آن چنان که پنداشته می‌شد، محدود، منزوی، بی‌فایده و ایستا است و نه آن طور که تصور می‌رفت، علم مطلق است. بلکه لازم است در ساحت اندیشه ورزی و خرد اندوزی این رابطه تبیین منطقی شود و از همسوئی این دو، فصلی منطقی و اصولی بین هر یک ایجاد کرد.

کلیدواژه‌ها


باذری، یوسف و فرهادپور، مراد )1382). نیویورک، کابل ) نشانه شناسی 11 سپتامبر(، تهران: انتشارات طرح نو.
احمدی، بابک )1379 .)مارکس و سیاست مدرن، تهران: نشر مرکز
اسپنسر، لوید و کروز، آندرژ )1378). روشنگری، ترجمه مهدی شکیبانیا، تهران: شیرازه.
 ایگلتون، تری )1381).درآمدی بر ایدئولوژی، ترجمه اکبر معصومبیگی، تهران: آگاه.
اینگلهارت، رونالد )1373 .)تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران: انتشارات کویر
. بوخنسکی، لینوسنتیوس )1378 .)فلسفه معاصر اروپایی، ترجمه شرفالدین خراسانی، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
. پایا، علی (1383 .)نهادهای مولد اندیشه: موتور محرکی برای رشد در قرن بیستویکم، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت فرهنگی اجتماعی ـ دفتر برنامهریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
پیوزی، مایکل (1379 .)یورگن هابرماس، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس
. ترنر، ب (1386 .)شرقشناسی، پسامدرنیسم و جهانی شدن، ترجمه سعید وصالی، تهران: انتشارات بنیاد نهج
البالغه.
تریگ، راجر (1380 .)دیدگاههایی درباره سرشت آدمی )رویکردی تاریخی(، ترجمه جمعی از مترجمان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی )به اهتمام: سعید ناجی
( تنسی، استفان(1378 .)مبانی سیاست، ترجمه دکتر ملک محمدی، تهران: نشر دادگستر.
توکل، محمد (1372 .)جامعه شناسی علم، تهران: مؤسسه فرهنگی ـ علمی »نص«.
جهانگیری، محسن (1369 .)احوال و آثار و آراء فرانسیس بیکن، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
داوری اردکانی، رضا (1374 .)فلسفه چیست؟، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دکارت، رنه (1370 .)قواعد هدایت ذهن، ترجمه منوچهر صادقی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
دوبارل، در (1374 .)روش علمی گالیله، ترجمه ناصر موفقیان، مرکز بینالمللی سنتز، بخش تاریخ علم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. دورکیم، امیل (1369 .)درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، بابل: کتابسرای بابل.شناختی به نسبت دین و فناوری رویکردی جامعه رابینسون، دیوید و گارات، کریس (1378 .)
اخالق، ترجمه علی اکبر عبدل آبادی، تهران: شیرازه. 21 رودلف، کورت (1378 .)
درآمدی بر دینشناسی جدید، ترجمه همایون همتی، تهران: سازمان تبلیغات اسالمی حوزه هنری
. ژیلسون، اتین )1374 .)خدا و فلسفه، ترجمه شهرام پازوکی، تهران: انتشارات حقیقت. طباطبایی، سید محمدحسین (1362 .)
مباحثی در وحی و قرآن، تهران: بنیاد علوم اسالمی. عاملی، سعیدرضا (1392 .)
مطالعات جهانی شدن، دو فضایی شدنها و دو جهانی شدنها، تهران: سمت.
فایرابند، پل )1373" .)چگونه باید از جامعه در برابر علم دفاع کرد؟"، ترجمه شاپور اعتماد، فصلنامه فلسفی، ادبی، فرهنگی ادغنون (1 ،)سال اول، بهار. کاسکو، بارت (1382 .)
تفکر فازی، ترجمه علی غفاری، علیرضا پورستار، عادل مقصودپور و جمشید قسیمی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. کیویستو، پیتر (1378 .)
اندیشههای بنیادی در جامعهشناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی. "گفتگوی اشترن با یوستین گاردر" (1376 .)
ترجمه پریسا رضایی، نامه فلسفه، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، سال اول، شماره اول، پاییز. گلشنی، مهدی (1382 .)
تحلیلی از دیدگاههای فلسفی فیزیکدانان معاصر، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. گنون، رنه (1365 .)
سیطره کمیّت و عالیم آخرالزمان، ترجمه علی محمد کاردان، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. گیدنز، آنتونی )1363 .)
دورکم، ترجمه یوسف اباذری، تهران: انتشارات خوارزمی.
مارکس، کارل )1380 .)دست نوشته های اقتصادی و فلسفی 1844 ،ترجمه حسن مرتضوی، چاپ دوم، تهران: آگاه. مک اُدی، جی. پی. و زارات، اُسکار (1381 .)نظریه کوانتوم، ترجمه مجتبی سلطانی، چاپ دوم، تهران، شیرازه. نصر، سیدحسین (1379 .)
نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، قم: مؤسسه فرهنگی طه. همتی، همایون )1375" .)
سکوالریزم و اندیشه دینی در جهان معاصر"، فصلنامه قبسات، سال اول، شماره اول، پاییز.
همتی، همایون(1378 .)سیر مدام، تهران: سازمان تبلیغات اسالمی حوزه هنری. هیدگر، مارتین (1373" .)
پریسش از تکنولوژی"، ترجمه شاپور اعتماد، فصلنامه فلسفی، ادبی، فرهنگی ارغنون )1 ،)سال اول، بهار .
هیرشمن، آلبرت (1379 .)هواهای نفسانی و منافع )استداللهای سیاسی به طرفداری از سرمایهداری پیش از اوجگیری(، ترجمه محمود مالجو، تهران: شیرازه.
هیوز ، ه . استیوارت (1369 .)آگاهی و جامعه، ترجمه عزتاهلل فوالدوند، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقالب اسلامی.
هیولت، مارتینز، جی (1383 .)تقلیل گرایی و ارزش آن، علم و کندوکاو معنوی )تازهترین نوشتارها از پیشگامان علم امروز(، ترجمه محمدحسین مالیری، تهران: پنگان
هیوم، دیوید )1362 .)تاریخ طبیعی دین، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات خوارزمی. وایتهد، آلفرد نورث )1372 .)سرگذشت اندیشه ها، ترجمه عبدالرحیم گواهی، جلد اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
وبر، ماکس(1373 .)اخالق پروتستانی و روح سرمایهداری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهر کاشانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
یلسون، براین ر(1374" .)جداانگاری دین و دنیا"، ترجمه مرتضی اسعدی، فرهنگ و دین )برگزیده مقاالت دایرهالمعارف دین). ویراسته: میرچا الیاده، هیئت مترجمان: زیر نظر بهاءالدین خرمشاهی، تهران: انتشارات طرح نو، چاپ اول
ونسکو)سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد( )1379 .)راهبردهای عملی توسعه های فرهنگی، ترجمه محمد فاضلی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی، معاونت پژوهشی، مرکز پژوهشهای بنیاد: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان
Baumer, Franklin Levan (1978). "Main Currents of Western Thught", Yale University, Fourth Edition. Giddens, Anthony (1993). "Sociology", Pokity press, Seconf Edition Mazwell, p. (2002). "Virtual Religion in Context", Religion, No 32, pp 343- 354. Ritzer, Geoerge (1988). "Sociological Theory", Second Edition. Publishe by Alfred A. KNOPF, Inc. New York.