واکاوی ارتباط سرمایه اجتماعی با سبک زندگی: فراتحلیلی از مطالعات پیشین در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 .دانشجوی دکتری، گروه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

2 استادیار، گروه جامعه شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

3 استادیار، گروه جامعه شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران؛

چکیده

چکیده

سرمایه اجتماعی یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده سبک زندگی است. تا کنون پژوهش‌های متعددی در خصوص تاثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی در ایران انجام شده است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، فراتحلیل تحقیقات صورت گرفته در خصوص تاثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی است تا از این طریق تصویری شفاف از وضع موجود تحقیقات و کاستی‌های این حوزه به دست آید. جامعه‌آماری پژوهش، تحقیقات صورت گرفته در زمینه تاثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی در بین سال‌های 1390 تا 1400 است که از طریق جستجو در پایگاه اطلاعات علمی مگیران، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مجلات تخصصی نورمگز و پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی به دست آمده‌اند. از بین تحقیقات صورت گرفته، پس از پالایش اولیه، 16 مورد با توجه به معیارهای فراتحلیل به عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. یافته‌های پژوهش در دو بخش مرور نظام‌مند و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم‌افزار جامع فراتحلیل (CMA2) ارائه شده‌اند. مهمترین نکات ضعف پژوهش‌های این حوزه عبارتند از: استفاده کم از پرسشنامه‌های استاندارد (75/18 درصد)، استفاد از مولفه‌های متعدد و بعضاً بی‌ربط برای سنجش مفهوم سبک زندگی، عدم وجود چهارچوب نظری مشخص در 50/37 درصد از تحقیقات، کم توجهی به اعتبار و پایایی ابزار پژوهش در برخی از تحقیقات، مبهم و غیرکاربردی بودن پیشنهادات ارائه شده در بخش نتیجه‌گیری پژوهش‌ها. همچنین، محاسبه اندازه اثر بیانگر آن است که سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی سلامت‌محور (39/0)، بر سبک زندگی اسلامی (37/0) و بر سبک زندگی کل (46/0) تاثیر معناداری دارد.

کلیدواژه‌ها


کتابنامه 1 .احمدی، یعقوب؛ محمدزاده، حسـین و علی رمائی، سـیمین )1395« .)رابطه انواع سـرمایه و سـبک زندگی سلامت محور در زنان شهر سنندج«، رفاه اجتماعی، 16(61 :)123-159. 2 .بوردیو، پیر (1390 .)تمایز: نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: ثالث. 3( -- ،---- .1399 .)نظریـه کنش )دلایـل عملی و انتخاب عقلانی(، ترجمه مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار. 4 .رسـولزاده اقـدم، صمد، افشـار، سـیمین، عدلیپور، صمد و میرمحمدتبار، سـید احمـد )1395/ب(. »تحلیل رابطه بین سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با گرایش به فرزند آوری )موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان(«، راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5(20 :)135-107 . 5 .رسـول زاده اقدم، صمد؛ عدلیپور، صمد و کوهی، خدیجه )1395« .)تحلیل رابطه سـرمایه اجتماعی با هویت بازاندیشـانه )موردمطالعه: دانشـجویان کارشناسی دانشگاه شـهید مدنی آذربایجان(«، توسعه اجتماعی، 11(2 :)122-95. 6 .رسـول زاده اقدم، صمد؛ عدلیپور، صمد؛ میرمحمدتبار، سـید احمد و افشار، سیمین )1394« .)تحلیل نقـش رسـانه های اجتماعـی در گرایـش به سـبک زندگی نوین در بیـن جوانان ایرانـی، پژوهش های جامعه شناسی معاصر«، 4(6 :)33-60. 7 .رضوی زاده، نورالدین )1386 .)بررسی تأثیر مصرف رسانه ها بر سبک زندگی ساکنان تهران، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 8 .زارع، بیژن و فالح، مهدی )1391 .)بررسـی سـبک زندگی جوانان در شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن، تحقیقات فرهنگی، 5(4 :)105-75. 9 .زاهـدی، محمدجـواد؛ شـیانی، ملیحـه؛ علیپـور، پرویـن )1388 .)رابطه سـرمایه اجتماعـی با رفاه اجتماعی، رفاه اجتماعی، 9( 32 :)109-130. 1010سیف، علی اکبر )1399 .)اندازهگیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی، تهران: دوران. 1111شیردل، الهام؛ حامی کارگر، فاطمه و انجم شعاع، فاطمه )1400« .)رابطه بین سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با هویت ملی در دختران نوجوان شهرستان کرمان«، مطالعات ملی، 22(2 :)87-69. 1212عبداللهی، محمد؛ موسوی، میرطاهر )1386« .)سرمایه اجتماعی در ایران؛ وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان شناسی گذار«، رفاه اجتماعی، 6(25 :)233-195 . 1313عبداله پور، جمال؛ احمدی، محمدعزیز؛ سعیدیان، مرتضی و حاتمی، هدایت )1398« .)عوامل مؤثر بر گزینش سبک زندگی در چارچوب نظام ارزشی اسلامی- ایرانی در میان جوانان )موردمطالعه: جوانان شهر کرمانشاه(«، پژوهشنامه سبک زندگی، 5( 8 :)89-113.فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال چهارم، شماره دوم )پیاپی 14 ،)تابستان 1400 28 1414عدلی پـور، صمـد؛ بنیـاد، لیلی و بردیافر، نیما )1394« .)تحلیل رابطه سـبک زندگی با هویت فرهنگی جوانان شهر تبریز«، مطالعات ملی، 16( 4 :)114-93. 1515فاضلی، محمد )1382 .)مصرف و سبک زندگی، تهران: صبح صادق. 1616فوکویاما، فرانسـیس )1386 .)پایان نظم: سـرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غالمعباس توسـلی، تهران: حکایت قلم نوین. 1717قادری، مهدی؛ ملکی، امیر و حقجو، مجید )1394« .)نقش سـرمایه اجتماعی در ارتقاء سـبک زندگی سالم میان افراد مبتال به بیماری عروق کرونر«، نشریه پرستاری قلب و عروق، 4( 2 :)34-24. 1818کسل، فیلیپ )1387 .)چکیده آثار آنتونی گیدنز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: ققنوس. 1919گیدنز، آنتونی )1398 .)تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نی. 2020گیدنز، آنتونی و بردسال، کارن )1397 .)جامعه شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی. 2121موسـی زاده، سـمیه و علیزاده اقدم، محمدباقر )1395« .)بررسی رابطه بین سبک زندگی سلامت محور و سرمایه های اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه تبریز«، مطالعات جامعه شناسی، 8( 30 :)93-81. 2222میرحسـینی، بیدا و آقاجانی، حسـین )1397« .)بررسـی جامعه شـناختی سـبک زندگی و رابطه آن با سرمایه اجتماعی )نمونه موردمطالعه: زنان شهر قزوین(«، علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحدشوشتر، 12( 2 :)246-213. 2323ناطق پور، محمدجواد، فیروزآبادی، سـید احمد )1385« .)شـکلگیری سـرمایه اجتماعی و فراتحلیل عوامل مؤثر بر آن«، نامه علوم اجتماعی، 28( 2 :)190-160. 2424نوروزی، فیضاهلل و پت رامی، آذر )1395« .)بررسی سبک زندگی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن«، رفاه اجتماعی، 16(59 :)277-225. 2525نوغانی، محسن، میرمحمدتبار، سید احمد )1396.)فراتحلیل: مبانی و کاربردها، انتشارات دانشگاهی. 2626نیازی، محسن؛ افرا، هادی؛ نژادی، اعظم و سخایی، ایوب )1397« .)فراتحلیل رابطه سرمایه فرهنگی و سبک زندگی، جامعه شناسی کاربردی«، 29(72 :)20-1. 2727نیازی، محسن؛ یعقوبی، داریوش؛ سخایی، ایوب و حسینی زاده آرانی، سید سعید )1396« .)فراتحلیل تأثیر سرمایه اجتماعی بر سالمت روان«، راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6(25 :)141-176. 2828ودادهیر، ابوعلی و هانی ساداتی، سید محمد )1390 .)سالمت در زندگی اجتماعی- فرهنگی شهر، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ