بهائیت و تمدن اسلامی (از شکل گیری تا پایان دوره پهلوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه گیلان، ایران.

چکیده

چکیده:

تمدن نظمی است که در نتیجه آن خلاقیت فرهنگی امکان و جریان پیدا می کند. تمدن اسلامی که بر اساس قرآن و سنت پیامبر (ص) بنیان گذاشته شده از زمان شکل گیری تاریخ پرفراز و فرودی را طی نموده است. در کنار علل شکوه و عظمت این تمدن، عواملی نیز موجب تضعیف و عقب ماندگی آن شده اند. فرقه گرایی در میان مسلمانان از جمله عوامل عقب ماندگی تمدن اسلامی بوده است. هدف این پژوهش بررسی و تبیین نقش فرقه بهائیت در انحطاط تمدن اسلامی است. این پژوهش با روش مطالعه تفسیری از نوع کیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایت های معتبر به انجام رسیده است. بر اساس یافته های این پژوهش، فرقه بهائیت از طریق ایجاد تفرقه و اختلاف در میان مسلمانان، برپایی منازعات سیاسی و اجتماعی، همکاری با قدرت های استعماری علیه ملل اسلامی و همراهی با تشکیل رژیم صهیونیستی در سرزمین های اسلامی، نقش موثری در تضعیف و عقب ماندگی تمدن اسلامی ایفا نموده است.

کلمات کلیدی: تمدن اسلامی، فرقه گرایی، بهائیت، انحطاط، عقب ماندگی.

کلیدواژه‌ها


کتابنامه
قرآن کریم
1 .آذری، علی )1328 ،)انقالب بیرنگ )قیام کلنل محمدتقی خان پسـیان در خراسان(، تهران: صفی 
علیشاه.
2 .ابن خلدون )1375 ،)مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
3 .افراسیابی، بهرام )1382 ،)تاریخ جامع بهائیت )کالبدشکافی بهائیت(، تهران: مهر فام.
4 .افشـار، ایـرج و اصغر مهـدوی )1380 ،)یزد در اسـناد امین الضرب )سـالهای 1330-1280 ق(، 
تهران: طالیه.
5 .اکبـری، مرتضـی و فریدون رضایی )1394« ،)واکاوی شـاخصههای تمدن نوین اسلامی در اندیشـه 
مقام معظم رهبری )مدظله(«، فصلنامه الگوی پیشـرفت اسلامی ایرانی، سال سوم، شماره 5 ،صص 
108-85.
6 .امام خمینی )ره( )1389 ،)صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی )ره(.
7 .ایوانف، یوری )1356 ،)صهیونیسم، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: امیرکبیر.
8 .بیرو، آلن )1375 ،)فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
9 .پورصالحی، امیر )1387« ،)قائم موعود اسلام )عج( و مدعیان مهدویت«، فصلنامه تخصصی تاریخ 
معاصر، سال دوازدهم، شماره 47 و 48 ،صص 122-61.
1010توسلی، غالمعباس )1380 ،)جامعهشناسی دینی، تهران: سخن.
1111جان احمدی، فاطمه )1390 ،)تاریخ فرهنگ و تمدن اسالمی، قم: معارف.
1212جانسون، چالمرز )1363 ،)تحول انقالبی )بررسی نظری پدید انقالب(، ترجمه حمید الیاسی، تهران: 
امیرکبیر.
1313جدید بناب، علی )1386 ،)عملکرد صهیونیسـم نسـبت به جهان اسلام، قم: موسسـه آموزشـی و 
پژوهشی امام خمینی )ره(.
1414حاجیانـی، ابراهیـم )1383« ،)بررسـی جامعهشـناختی فرقهگرایـی مذهبـی و تأثیر آن بـر نظم و ثبات 
سیاسی«، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفتم، شماره 24 ،صص 253-233.
1515حاجی ناصری، سـعید و جباری، محمدحسـن )1399« ،)مطالعه مقایسـهای نظم سیاسی، بوروکراسی 
و توسـعه ایران )دوره قاجاریه و پهلوی( با ژاپن«، فصلنامه جامعهشناسـی سیاسی ایران، سال سوم، 
شماره دوم، صص 102-69.
1616خسـروپناه، عبدالحسین )1394« ،)آسیبشناسـی امنیتی فرقهگرایی مذهبی در جهان اسالم«، فصلنامه 
مطالعات راهبردی جهان اسالم، شماره 64 ،صص 28-5.
فصلنامه جامعهشناسی سیاسی ایران، سال چهارم، شماره دوم )پیاپی 14 ،)تابستان 1400
7خسروشاهی، سید هادی )1388 ،)خاطرات زندگی صبحی، تهران: مرکز اسناد انقالب اسالمی.
1818دورانت، ویل )1381 ،)تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
1919دولتآبادی، یحیی )1361 ،)حیات یحیی، تهران: فردوسی.
2020رایت، سردنیس )1364 ،)ایرانیان در میان انگلیسیها، ترجمه کریم امامی، تهران: آشتیانی.
2121رائین، اسماعیل )بیتا(، انشعاب در بهائیت پس از مرگ شوقی ربانی، تهران: موسسه تحقیقی رائین.
2222ربانی گلپایگانی، علی )1385 ،)درآمدی به شیعهشناسی، قم: مرکز جهانی علوم اسالمی.
2323زرینکوب، عبدالحسین )1391 ،)کارنامه اسالم، تهران: امیرکبیر.
2424زیدان، جرجی )1389 ،)تاریخ تمدن اسالم، ترجمه علی جواهر کالم، تهران: امیرکبیر.
2525ساسانی، خان ملک )1352 ،)دست پنهان سیاست انگلیس در ایران، تهران: هدایت.
2626سیدی، حسین )1388 ،)تمدن اسالمی، تهران: مدرسه.
2727شـاهرودی خراسـانی، احمد )1392 ،)حق المبین )در اثبات مهدویت و ابطال فرقه ضاله بهائیت(، 
تصحیح محمدحسین قدردان قراملکی، تهران: امیرکبیر.
2828شـیرودی، مرتضی )1381 ،)فلسـطین و صهیونیسـم، بیجا، نشر مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی 
ولیفقیه در سپاه.
2929صبحی مهتدی، فضلاهلل )1347 ،)پیام پدر، تهران: امیرکبیر.
3030طبری، احسان )1356 ،)جامعه ایران در دوران رضاشاه، بیجا، انتشارات خلق.
3131فضایـی، یوسـف )1387 ،)تحقیـق در تاریـخ و عقایـد شـیخیگری، بابیگـری، بهائیگـری و 
کسرویگرایی، تهران: آشیانه کتاب.
3232قانع، احمدعلی )1379 ،)علل انحطاط تمدنها از دیدگاه قرآن کریم، تهران: چاپ و نشر بینالملل.
3333کـرزن، جورج ناتانیـل )1373 ،)ایران و قضیه ایران، ترجمه غالمعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی 
و فرهنگی.
3434کسروی، احمد )بیتا(، بهائیگری، تهران: موسسه مطبوعاتی فرخی.
3535کوزر، لوئیس )1367 ،)زندگی و اندیشـه بزرگان جامعهشناسی، ترجمه محسن ثالثی، تهران: علمی 
و فرهنگی.
3636گل صفـت، منصـور )1383« ،)اخبـاری گری، اصولی گری، چشـمانداز تاریخـی«، مجموعه مقاالت 
اسالم و ایران، بررسی تاریخی، قم: معارف، صص 230-204.
3737لوی، حبیب )1339 ،)تاریخ یهود ایران، تهران: بروخیم.
3838محمدی شیخی، قباد )1389« ،)عوامل انحطاط فرهنگ و تمدن اسلامی«، مجله موعود، شماره 118 ،
صص 58-55.
3939مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات )1376 ،)روحانی مبارز آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی 
به روایت اسناد، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطالعات
0مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی )1334 ،)دوره هیجدهم، جلسه 160.
4141مطهری، مرتضی )1381 ،)فلسفه تاریخ، تهران: صدرا.
4242معین، محمد )1371 ،)فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
4343موسسـه مطالعات و پژوهشهای سیاسـی )1384 ،)سـازمان های یهودی و صهیونیسـتی در ایران، 
تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی. 
4444موسـوی نژاد، سـید علی و پرهیزگار، محمدعلی )1395« ،)بررسـی و تحلیلی بر پیشینه شناسی بابیت 
و مهدویـت علیمحمـد بـاب و رابطه آن با جریانهـای باطنی«، فصلنامه انتظار موعود، شـماره 53 ،
صص 137-117.
4545نجفی، محمدباقر )1357 ،)بهائیان، تهران: کتابخانه طهوری.
4646همیلتون، ملکوم )1377 ،)جامعه شناسی دینی، ترجمه محسن ثالثی، تهران: تبیان.
4747والیتی، علیاکبر )1376 ،)ایران و مسـئله فلسـطین بر اساس اسـناد وزارت امور خارجه )1937-
1897 م(، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.