عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت مردم تهران در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

در نظام‌های سیاسی دموکراتیک مشارکت سیاسی یکی از مهمترین مباحث سیاسی به شمار می‌رود. مشارکت مردم در فرایند اداره جامعه به ویژه شرکت در انتخابات در کشورهای در حال توسعه به مراتب از حساسیت بیشتری برخوردار است زیرا تحکیم مبانی مردم‌سالاری بدون جلب مشارکت سیاسی امکان‌پذیر نیست. موضوع این مقاله بررسی تأثیر عوامل اجتماعی بر مشارکت شهروندان تهرانی در انتخابات مجلس یازدهم می‌باشد که بر اساس نظریه‌های پوتنام، کلمن و بوردیو و با استفاده از روش پیمایش مورد بررسی قرار گرفته‌است؛ فرضیه پژوهش عبارت است از اینکه : شاخص‌های اجتماعی مانند: سرمایه اجتماعی، تحصیلات، طبقه اجتماعی، محل سکونت، شغل، قومیت و اعتماد عمومی تأثیر معناداری بر رفتارهای انتخاباتی دارد. با این حال به دلیل مغایرت عملکرد برخی منتخبان پیشین با شعارهای انتخاباتی آنها، در این دوره مسأله اعتماد از اهمیت ویژه برخوردار بوده است. برای آزمون این فرضیه تعداد 430 پرسشنامه محقق ساخته میان ساکنان مناطق مختلف شهر تهران توزیع شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، عوامل اجتماعی تأثیر معناداری بر مشارکت سیاسی و رفتار رأی دهندگان در انتخابات مجلس یازدهم داشته است و از میان عوامل اجتماعی، اعتماد اجتماعی بیشترین تاثیررا داشته است. تغییر کامل رفتار رأی دهندگان باعث شد تا تعداد منتخبان منتسب جناح حاکم د ردولت و مجلس دهم به شدت کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها


1 .ازکیا، مصطفی و غفاری، غالمرضا )1380« ،)بررسی رابطه بین مشارکت اعتماد و مشارکت اجتماعی
در نواحی روستایی شهر کاشان«، نامه علوم اجتماعی، شماره 17 ،بهار و تابستان
2 .اکبـری، حسـین و فخاری، روح الـه، )1396« ،)نقش قومیت در رفتار انتخاباتـی جوامع چند قومیتی،
مطالعه موردی؛ شهرستان بجنورد«، فصلنامه جامعهشناسی کاربردی، شماره 66
3 .الوانی، مهدی»سرمایه اجتماعی؛ مفاهیم و نظریهها، فصلنامه مطالعات مدیریت شمارههای 23 و 24
4 .الهـی منـش، محمدحسـن )1386« ،)تأثیـر فرهنگ سیاسـی نخبگان بر هویـت ملی ایـران«، فصلنامه
سیاست، دوره 37 ،شماره 3
5 .انصاری، حمید و همکاران، )1380« ،)پژوهش در وجه نظرها و رفتار مشارکتی مردم تهران در مسائل
مرتبط با وظایف ناجا و عوامل مؤثر بر آن« پژوهش اجراشـده در دانشـکده علوم اجتماعی دانشـگاه
تهران
6 .بگرضایـی، پرویـز )1387« ،)بررسـی عوامـل اجتماعـی و فرهنگی مؤثر بر مشـارکت سیاسـی زنان
شهرستان ایالم«، مجله فرهنگ ایالم، شماره 20 و 21
7 .پیشگاهی فرد، زهرا )1389« ،)انتخابات و مسیر مشارکت سیاسی مردم در استان خوزستان«، فصلنامه
سرزمین، دوره هفتم، شماره 26
8 .خاکساری، علی )1380 .)فرایند مشارکت و سطوح آن«، مجموعه مقاالت کارگاه آموزشی توسعه
مشارکت زنان، تهران: دانشگاه عالمه طباطبایی.
9- .خداوردی، علی )1384 ،)مشارکت عمومی و همبستگی ملی، تهران: عقیدتی-سیاسی ناجا.
1010-دارابـی، علـی )1387« .)جامعهشناسـی انتخابـات و رفتـار انتخاباتـی در جمهوری اسلامی ایران«،
فصلنامه مطالعات سیاسی، شماره 2 ،زمستان.
1111-ربانی خوراسـگانی، ع و همکاران )1388« .)بررسـی سـرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکلگیری
آن در سطح محله«، دو فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 6.
2-رضـی، داود )1380« .)بررسـی تطبیقـی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان مشـارکت مردم در انتخابات
شـش دوره ریاسـت جمهـوری پـس از پیروزی انقالب اسلامی در ایـران«، فصلنامه علوم انسـانی
دانشگاه الزهرا )س(، سال یازدهم شماره 37 و 38.
1313-سفیری، خدیجه و صادقی، مریم )1388« .)مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر دانشکدههای علوم
اجتماعی دانشـگاههای شـهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن«، فصلنامه جامعهشناسی کاربردی،
سال بیستم، شماره 2.
1414-شـهرام نیا، امیر مسـعود و همکاران، )1395« .)عوامل مؤثر بر رفتار انتخاباتی انتخابات دهم ریاسـت
جمهوری، مطالعه موردی: بخش جلگه اصفهان« فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره19
5-شیخزاده، حسین، )1385 .)نخبگان و توسعه ایران، تهران: مرکز بازشناسی اسالم و ایران.
1616-عباسی اسفجیر، علیاصغر و اسفندیاری، مجتبی )1396« .)بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت
سیاسـی دانشـجویان، مطالعه موردی: دانشـجویان دانشـگاه آزاد اسالمی و احد سـاری«، دو فصلنامه
مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 2 ،شماره 4.
1717-طالبان، محمدرضا و میرزایی، مهدی، )1390« .)دینداری و رفتار انتخاباتی«، مجله علوم اجتماعی،
دانشگاه فردوسی مشهد.
1818-عبـداهلل، عبدالمطلـب )1388« .)سـیری در نظریههـای رفتـار رأیدهی«، فصلنامـه رهیافت انقالب
اسالمی، سال سوم، شماره 8.
1919-فیرحی، داوود )1378« .)مفهوم مشارکت سیاسی«، فصلنامه علوم سیاسی، سال اول، شماره 1.
2020-فیروزآبـادی، )1384« .)نقـد و معرفـی کتـاب بولینـگ تکنفـره: فروپاشـی و احیاء مجـدد اجتماع
آمریکایی«، مجله جامعهشناسی ایران، شماره 6.
2121-گیدنز، آنتونی )1376 .)راه سـوم و بازسـازی سوسیالدموکراسی، ترجمه منوچهر محسنی، تهران:
تیراژه.
2222-محمدی فر، نجات؛ یوسفی جویباری، محمد؛ سوری، حسین و محمدی، منصور )1392« .)بررسی
عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر بر رفتار انتخاباتی با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری نهم و دهم،
موردمطالعه: شهر کرمانشاه«، فصلنامه دانش سیاسی و بینالملل، سال دوم، شماره 5.
2323-مقصودی )1385« .)مشارکت انتخاباتی اقوام در ایران، بررسی موردی: انتخابات ریاست جمهوری«،
فصلنامه مطالعات ملی، دوره هشتم، شماره 4. 
4-نعمت الهی، زهرا و همکاران، )1392« .)بررسی عوامل مؤثر بر سرمایه اجتماعی )اعتماد، انسجام و
مشارکت اجتماعی( دانشجویان دانشگاه افسری امام علی )ع(، فصلنامه مدیریت نظامی، شماره 50.
2525-نقیبزاده، احمد )1379 )درآمدی بر جامعهشناسی سیاسی، تهران: سمت.
2626-هاشـمی، سـید ضیـاء، فوالدوند، مجید و فاطمی امیـن، زینب )1388« ،)بررسـی عوامل اجتماعی و
روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران«، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره 1
2727-هانتینگتون، ساموئل )1370 ،)سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثالثی،
تهران: علم