مطالعۀ تأثیرات خودشناسانۀ پدیدۀ اجتماعی «سفر» در منظومۀ کوش‌نامه بر اساس الگوی جوزف کمبل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران.

2 دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

کوش‌نامه از جملۀ آثار منظوم حماسی است که در قرن شش هجری توسط ایرانشاه بن ابی‌الخیر به نظم درآمده‌است. منظومۀ کوش نامه، بر خلاف بسیاری از آثار حماسی ایرانی، چنان‌که باید مورد اقبال مخاطبان قرار نگرفته‌است. شاید بتوان گفت یکی از دلایل اساسی این عدم اقبال، غیر ایرانی بودنِ شخصیت اصلی داستان، یعنی کوش، و تعلق او به خاندان ضحاک بوده‌است و یا شاید بتوان زشت‌رویی و ایرانی‌ستیز بودن وی را در این امر دخیل دانست. اما آن‌چه که در این داستان حماسی جلب توجه می‌کند، تحولات روحی و شخصیتی کوشِ پیل دندان است. شخصیتی که در نهایت با راهنمایی پیری فرزانه، از فردی زشت‌رو و پیمان‌شکن، به انسانی نیکوکار و بِه‌ منش مبدّل می‌شود. در این مقاله تلاش شده‌است تا به رویکرد انسان‌سازی آثار حماسی، آن هم در کتابی گمنام‌تر از دیگر آثار حماسی، پرداخته ‌شده، بر اساس نظریۀ جوزف کمبل (1904-1987) اسطوره‌شناس و نظریه‌پرداز آمریکایی، این تحولات فردی در وجود کوش ترسیم شود. گرچه الگوی کمبل، که سه بخش اصلی: جدایی، تشرّف و بازگشت را شامل می‌شود، به طور کامل با داستان دگرگونی وجودی کوش پیل دندان منطبق نمی‌باشد، اما، بیانگر مراحلی است که وی برای رسیدن به خودشناسی، و رهایی از دست سرنوشت با آنها روبرو شده‌است.

کلیدواژه‌ها