موضع اخماس بصره در دو جنگ جمل و صفین در خلافت علی بن ابیطالب(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه تاریخ و باستان شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پس از رحلت پیامبر اسلام، هویت قبیله ای که ساختار مسلط بر جامعه قبل از اسلام بود، دوباره رشد نمود و موجب نزاع و موضع گیری قبایل مختلف در قبال یکدیگر و حتی فرامین خلیفه وقت به ویژه در دوران امیرالمومنین علی (ع) شد. هدف این مقاله شناخت و بررسی موضع اخماس بصره در دو جنگ جمل و صفین است. سوال تحقیق این است که موضع گیری اخماس بصره در دو جنگ جمل و صفین چه بوده است؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و اسنادی به شیوه کتابخانه ای است. پس از تجزیه و تحلیل مطالب این نتیجه به دست آمد: تضاد منافع بین قبایل شمالی و جنوبی – همچون قبایل بکربن وایل و تمیم با قبیله ازد - و تضاد منافع مذهبی بین قبایل- مانند قبیله عبدالقیس و قبیله ازد- و تضاد فرقه ای در درون خود قبایل مانند ربیعه موجب گشت تا در جنگ های جمل و صفین این قبایل سه راه پیش گیرند: تمایلات قلبی برخی از قبایل مانند اسد و عبدالقیس به امیرالمومنین علی (ع) موجب گشت تا در طول جنگ ها معمولا در کنار علی (ع) باشند و همواره بهترین بخش سپاه وی را تشکیل دهند. در مقابل قبیله ازد و ضبه قرار می گیرند که در جنگ جمل در گروه ام المومنین عایشه قرار گرفتند. گروه سوم مانند بنی تمیم در طول جنگ های جمل و صفین آرا متفاوتی در پیش گرفتند.

کلیدواژه‌ها