به عقیده گرامشی، اجرای موفقیت‌آمیز تصمیمات، سیاست‌های کلان و راهبردهای هر نظام سیاسی به ماهیت دولت (جامعه مدنی و جامعه سیاسی) بستگی دارد. اگر جامعه سیاسی برآمده از جامعه مدنی نباشد، تصمیمات و سیاست‌گذاری‌ها یا اجرایی نمی‌شود و یا در صورت اجرا مستلزم صرف هزینه‌های بسیار، مقاومت افراد جامعه و درنهایت توسل به زور خواهدبود. دراین‌میان، تشکیل دولت و ماهیت آن به فعالیت روشنفکران در معنای مورد نظر گرامشی وابسته است. لذا پژوهش حاضر به دنبال فهم نقش روشنفکران در جامعه سیاسی و عوامل موثر در ناکامی آنان در تشکیل دولت در دوره پهلوی می‌باشد. نتایج نشان‌دهنده آن است، که در اواخر قاجار روشنفکران به دلیل فقدان پایگاه اجتماعی در جامعه مدنی، پروژه تصرف جامعه سیاسی را با توسل به «استبداد منور» پیگیری نمودند. از آنجاییکه روشنفکران فاقد قدرت در عرصه مدنی بودند، به ناچار با روی کارآوردن پهلوی و اتکا به قهر و اجبار و استفاده از زور بر حذف رقبای خود متمرکز شده تا با زور شمشیر، فرهنگ عمومی را دستکاری و در عرصه مدنی پایگاهی برای خود بسازند و نظام معنایی دولت مدرن را بازتولید نمایند. فقدان بینش دقیق روشنفکران باعث شد که آنها به قول هابز «لویاتانی» را بسازند که آزادی خود را با آن معامله نمایند. بنابراین اگرچه در نیمه اول حکومت رضاشاه و زمان‌های کوتاهی از حکومت محمدرضاشاه توفیق اندکی در جامعه مدنی حاصل شد؛ اما هرچه قدرت لویاتان افزایش می‌یافت دست‌آوردها کم‌تر می‌شد، تا جاییکه جامعه سیاسی نه تنها منجر به کسب قدرت در جامعه مدنی نشد، بلکه به مسلخ روشنفکران تبدیل گردید.
مدملیل, احسان, جلال پور, شیوا, اکبرزاده, فریدون, & محقق نیا, حامد. (1401). روشنفکران و جامعه سیاسی در دوران پهلوی؛ شکست لویاتان برساخته جامعه روشنفکری و وقوع انقلاب اسلامی. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران, 5(7), 1026-1040. doi: 10.30510/psi.2022.317872.2739
MLA
احسان مدملیل; شیوا جلال پور; فریدون اکبرزاده; حامد محقق نیا. "روشنفکران و جامعه سیاسی در دوران پهلوی؛ شکست لویاتان برساخته جامعه روشنفکری و وقوع انقلاب اسلامی". ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران, 5, 7, 1401, 1026-1040. doi: 10.30510/psi.2022.317872.2739
HARVARD
مدملیل, احسان, جلال پور, شیوا, اکبرزاده, فریدون, محقق نیا, حامد. (1401). 'روشنفکران و جامعه سیاسی در دوران پهلوی؛ شکست لویاتان برساخته جامعه روشنفکری و وقوع انقلاب اسلامی', ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران, 5(7), pp. 1026-1040. doi: 10.30510/psi.2022.317872.2739
VANCOUVER
مدملیل, احسان, جلال پور, شیوا, اکبرزاده, فریدون, محقق نیا, حامد. روشنفکران و جامعه سیاسی در دوران پهلوی؛ شکست لویاتان برساخته جامعه روشنفکری و وقوع انقلاب اسلامی. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران, 1401; 5(7): 1026-1040. doi: 10.30510/psi.2022.317872.2739
)