جایگاه ملا عبدالرزاق فیاض لاهیجی در توسعه دانش کلامی و فلسفی عصر صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مشاهیر عصر صفوی در رشته‌ها و تخصص‌های گوناگون از مهمترین عواملی بودند که وضعیت متفاوت دوران صفوی نسبت به قبل و بعد خود را رقم زدند. توجه صفویه به دانشمندان، شاعران، متکلمین، معماران، نقاشان و سایر رشته‌های دیگر علوم دقیقه و علوم انسانی ابعاد گستردۀ پیشرفت آنها را مقدور ساخت. هرچند دامنۀ این پیشرفت‌ها همگانی و ملّی بود اما در میان ولایات و استان‌های کشور برخی مناطق، به دلایل مختلف اهمیت بیشتری داشتند. از آن میان مشاهیر گیلانی در عصر صفوی را می‌توان به عنوان نمونه نام برد. در میان گیلانیان کوشا در عرصه‌های گوناگون در عصر صفوی جایگاه شهر لاهیجان ممتاز بوده است. یکی از نامیترین شخصیتهای عصر صفوی «ملّا عبدالرزاق فیّاض لاهیجی» از چهره های تأثیرگذار در بسیاری دانش‌های انسانی در این مقطع زمانی بوده است. رهچند او را با عنوان متکلم و فیلسوف میشناسند اما او در عرفان، شعر، نجوم و فقه نیز تسلطی در خور توجه داشت. مقالۀ حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی به جایگاه او در عصر صفوی پرداخته و بر اساس بررسی‌ها به این نتیجه رسیده که فیاض لاهیجی تنها یک چهره در میان انبوه مشاهیر صفوی نبوده است بلکه همیاری او در تکامل فلسفه صدرایی، تأملات نظری و مکتوب او بر فلاسفۀ پیش از خودش و نهایتاً آثار کلامی و فلسفی که از خود بجا نهاده همگی از جمله عوامل مؤثری بودند که سطح دانش دوران را به صورت ملموسی تغییر داده و ارتقا بخشیدند. مهمترین تأثیرات فیاض را شاید بتوان در الهام‌بخش بودن آثاری همچون «گوهر مراد» برای طالبان علوم کلامی -فلسفی دانست.

کلیدواژه‌ها