طرح و گسترش مؤلفه‌های مدرنیته سیاسی: در حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

10.30510/psi.2022.266568.1498

چکیده

هدف از این پژوهش، تحلیل چگونگی طرح و گسترش مؤلفه‌های مدرنیته سیاسی در دوران حکومت قاجاریه است. مواجهه فرهنگ ایرانی و مدرن در دوره قاجار به رشد و رونق مباحث مدرنیته سیاسی منجر شد. روشنفکرانی آشنا به این مباحث، در ابتدا به‌صورت تلویحی چنین مباحثی را مطرح کردند. روشنفکران بیشترین بار این تحول‌خواهی را بر دوش می‌کشیدند و نقش فراوانی در گسترش مؤلفه‌های مدرنیته سیاسی در ایران داشتند. این مباحث شامل لزوم ایجاد مجلس و بوروکراسی، قانون اساسی، حکومت متمرکز، جامعه مدنی، ارتش قدرتمند، مشروعیت و جدایی دین از حکومت می‌شد. در دوران مشروطه تلاش‌های بسیاری برای دستیابی به این خواسته‌ها صورت گرفت و برای اولین بار در نظام مبتنی بر استبداد سنتی ایران چنین مطالباتی مطرح شد. با توجه به مدرنیته سیاسی طرح این مباحث وگسترش این تحولات در دوران حکومت قاجارها به خصوص ناصرالدین‌شاه آغاز شده ولی عملی شدن و تثبیت این مطالبات زمان‌بر و اکثراً نیاز به گذر تاریخ داشت.

کلیدواژه‌ها