1
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام،واحد یادگار امام خمینی(ره)شهر ری،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
2
استادیار گروه تاریخ،واحد یادگار امام خمینی(ره)شهر ری،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
10.30510/psi.2022.347061.3575
چکیده
حج یکی از مهمترین فرایض اسلامی تلقی میشود که دارای ابعاد پیچیده فردی و اجتماعی بوده و از جایگاه ویژهای در فرهنگ و تمدن اسلامی برخوردار است. قرنهای متمادی مسلمانان از سراسر جهان برای ادای فریضه حج هر ساله به مکه میروند و این اجتماع بزرگ اسلامی همه ساله به شکلی باشکوه و عظیم برگزار میشود و عظمت آن باعث توجه بسیاری اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان به این مراسم مذهبی مسلمانان شده است. علی شریعتی هم بعنوان یک روشنفکر مسلمان در نظام فکری و الگوی اسلامشناسی خود جایگاه ویژهای به حج داده است. اهمیت دیدگاههای شریعتی درباره حج در ویژگی منحصر به فرد آن یعنی سیطره رویکرد ایدئولوژیک در تفسیر کلیت حج و همچنین اجزاء و مراحل انجام حج نهفته است. بیشک شریعتی به عنوان یک روشنفکر دینی با گرایشات ایدئولوژیک سعی کرده تا روایتی مبتنی بر الگوی ایدئولوژیک اسلامی خود ارائه دهد که در آن ابعاد اجتماعی و سیاسی و طبقاتی حج نسبت به ابعاد فردی و معنوی آن از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و ابعاد فردی و معنوی حج را هم نوعی خودسازی انقلابی در مسیر ساختن انسانی موحد و معترض در عرصه ظلمستیزی تلقی میکند. نگاه سیاسی شریعتی به حج باعث شده تا حج از یک فریضه عبادی به یک اجتماع بزرگ سیاسی تبدیل شود که میتواند عامل همبستگی مسلمانان سیاسی و مذهبی جهان هم تلقی شود.