تحلیل انتقادی بر رویکرد روشنفکران دینی در چارچوب توسعه سیاسی با تاکید بر اندیشه های سروش و شبستری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

10.30510/psi.2021.314810.2636

چکیده

توسعه سیاسی را می‌توان مهمترین عرصه رقابت میان جریان‌های فکری ـ سیاسی تلقی کرد و نمای بیرونی مبارزات سیاسی در تاریخ معاصر ایران را می‌توان با بررسی تاریخ توسعه‌‌خواهی ایرانیان مشاهده نمود. در دوره معاصر نیز، جریان‌‌های فکری ‌ـ سیاسی با تنوع نگاه خود به توسعه سیاسی، فضایی از تضاد و رقابت از یکسو و تعامل و تقابل از سوی دیگر آفریده‌اند. از جمله جریان‌هایی که به مسأله توسعه سیاسی در ایران معاصر پرداخته، جریان روشنفکری دینی است. محمد مجتهد شبستری و عبدالکریم سروش را می‌توان از جمله مهمترین نمایندگان این جریان نام برد. گفتمان روشنفکری دینی سروش و شبستری، عناصری چون دین اقلی، حکومت دموکراتیک دینی، حقوق بشر، سکولاریسم و پلورالیسم را در بر می‌گیرد. در گفتمان سروش، پذیرش کثرت‌گرایی معرفت شناختی و نتیجه‌ی منطقی آن در تکثر اجتماعی، به پذیرش پلورالیسم سیاسی منتهی می‌شود. در گفتمان شبستری، انسان، موجودی محق تلقی می‌شود و محق بودن انسان در مقابل تکلیف‌گرایی و استیلای مابعدالطبیعه و دین بر همه زندگی او، قرار می‌گیرد. شبستری، پذیرش حقوق بشر غربی توسط مسلمانان را توصیه می‌کند که پیش‌شرط پذیرفتن آن، ایجاد نظام دمکراتیک است؛ چرا که به نظر او در نظام دمکراتیک، نسبت به نظام اقتدارگرا، حقوق راحت‌تر اجرا می‌شوند و همچنین آزادی‌های سیاسی و دینی بهتر رعایت می-شوند. در این مقاله با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی، نظریات سروش و مجتهد شبستری، فقدان عمق فلسفی و رویکرد ساختاری و جامع در مورد مدرنیته، توسعه و تمدن جدید غربی به بحث گذاشته شده است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار