Explaining the role of the mosque in the cohesion of the physical-spatial structure of the neighborhood

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student in Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Science and Technology, Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.

Abstract

This study aims to explain the role of the mosque in the cohesion of the physical-spatial structure of the neighborhood. The research method approach is quantitative and qualitative and uses documentary and field study. It applies descriptive-analytical methodology. "Social solidarity" are two interrelated concepts. Achieving these two concepts and increasing the quality of urban space is one of the goals that urban planners have constantly been pursuing. One of the reasons for the decrease in this relationship should be sought in the lack of coordination and balance between the two. On the other hand, the manifestation of the principle of monotheism has created a unifying integration in the Islamic-Iranian city. Thus, recognizing and manifesting the principles governing communities will be an operational strategy for the cohesion and integrity of the space. The results showed that the indicators that make the mosque as a cohesive element in the urban space include unity, a unified nation, and the behavioral status of the mosque. Also, in the chaotic and unfavorable conditions of the urban structure, the mosque and its impact on its surrounding area is seen as a strategy for the micro and macro scale of urban spaces. Designing a mosque to meet the requirements of its time will turn the worldview in the living space to a reality. It is possible to achieve a level of spatial integration and cohesion in the urban context by strengthening the desired dimensions of the mosque on the micro-scale of the neighborhood to neighborhood and sub-neighborhood.

Keywords


1 .آشوری، د )1387 ،)ما و مدرنیت، تهران: صراط، چاپ4.
2 .امین زاده، بهناز )1378 .)حیاط مساجد بررسی تاریخی و سیر تحول آن، مجموعه مقالات همایش مسجد، دانشگاه هنر.
3 .انصاری، مجتبی، اخوت، هانیه السادات، مالیی، معصومه، )1378« .)بررسی تأثیر عقاید مذهب شیعه بر ارتباطات فضایی مساجد شیعی«، فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی، سال ششم، شماره 23 ،پاییز.
4 .برکپـور )1378« .)مفهـوم باهمسـتان در شهرسـازی«، مجله آبـادی، شـماره 34 و 35 ،تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
5 .بمانیـان، محمدرضـا، محمدرضـا پورجعفـر و فریال احمـدی و علیرضا صادقـی )1389« .)بازخوانی هویت معنوی و انگاره های قدسـی در معماری مسـاجد شـیعی«، فصلنامه پژوهشـی شیعه شناسـی، تابستان 89 ،شماره 30.
6 .پاپاروپور، الکساند )1368 .)معماری اسلامی، مترجم: حشـمت جزنی، تهران: مرکز نشـر فرهنگی رجاء.
7 .پاکزاد، جهانشاه )1385 .)مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، تهران، شهیدی.
8 .پرتوی، پروین )1378 .)پدیدارشناسی مکان، انتشارات فرهنگستان هنر.
9 .پـور جعفـر، محمدرضا و سـحر اسـماعیلیان )1392« .)در جسـتجوی معیارهای شـکل دهنده شـبکه فضاهای شهری در بافتهای تاریخی ایران«، نمونه موردی: اصفهان، دردشت. مدیریت شهری، 31.
10 .پـور جعفر، محمدرضا )1394« .)بازشناسـی مفهوم محله در شـهرهای کویـری ایران، نمونه مطالعاتی محله های شهر نایین، مطالعات معماری ایران«، دو فصلنامه علمی پژوهشی دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان، سال چهارم، شماره 8 ،پاییز و زمستان.
11 .پور دیهیمی، شـهرام )1382« .)فرم و فضا«، نشـریه دانشگاهی صفه، دانشگاه شهید بهشتی، دوره 13 ،بهار و تابستان، شماره 36.
12 .توسلی، غلام عباس )1378 .)جامعه شناسی شهری، تهران: دانشگاه پیام نور.
13 .ثقه السلامی، عمید السلام و بهناز امین زاده )1389« .)بررسـی تطبیقی مفهوم و اصول به کاررفته در محله ایرانی و واحد همسایگی غربی«، هویت شهر، شماره سیزده، سال هفتم، بهار )1392 .)
14 .راپاپورت، آموس )1366 .)منشـأ فرهنگی مجتمع های زیستی، ترجمه: راضیه رضازاده، تهران: جهاد دانشگاهی علم و صنعت.
15 .ربانی، رسول )1385 .)رویکرد روان شناسانه و جامعه شناسانه به هویت مکانی در شهرهای جدید، تهران: شرکت عمران شهرهای جدید 
16 .رضوی آل هاشم، بهزاد )1388« .)مشارکت مدنی و اندیشه محله گرایی با تأکید بر شهر تهران، تهران و ارتقای سبک زندگی شهری«، مجموعه مقالات همایش شهر تهران، چالش ها و راهبردها، تهران: مؤسسه نشر شهر.
17 .رنجبر کرمانی، علیمحمد )1385 .)بررسی تطبیقی معماری نیایشگاههای غربی و مساجد. مجموعه مقالات برگزیده همایش مسجد، ج4.
18 .شیعه، اسماعیل )1388 .)مقایسه محله های تهران با معیارهای یک محله پایدار ازنظر گاه شهرسازی. مجموعه مقالات همایش.
19 .فکوهی، ناصر )1383 .)انسان شناسی شهری، تهران: نی.
20 .فالمکی، محمدمنصور )1383 .)فرهنگ زیست محله ای شهرهای ایران، ریشه ها و گرایشها، چکیده مقالات همایش توسعه محله ای، چشم انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
21 .الکسـاندر، کریسـتوفر و چرمایـف، سـرچ )1371 .)عرصه های زندگی جمعـی وزندگی خصوصی )به جانب یک معماری انسانی(، ترجمه: منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران
22 .الکسـاندر، کریسـتوفر )1381 .)معمـاری و راز جاودانگی، ترجمه مهرداد قیومـی بید هندی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
23 .لنـگ، جـان )1386 .)آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی فر، چ3 ،تهران: دانشگاه تهران.
24 .لینچ، کوین )1383 .)سیمای شهر، ترجمه دکتر منوچهر مزینی، چ6 :تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
25 .مداحـی، مهـدی )1395 .)خوانـش و فهم پیوند کالبـد خانه و فرهنگ در معمـاری بومی برای نیل به پایداری فرهنگی و ارتقاء کیفی خانه، رساله دکتری، دانشگاه علم و صنعت ایران.
26 .مدنی پور، علی )1389 .)فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ترجمه فرشاد نوریان، تهران: انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری.
27 .مهندسان مشاور چغازنبیل )1388 .)طرح منظر شهری، بافت کهن دزفول، ج1.
28 .نـاری قمـی، مسـعود )1391« .)تقدس فراگیر فضا در اسلام، نـگاه تکلفگـرا«، فصلنامه معماری و شهرسازی، زمستان، دوره 7 ،شماره 4.
29 .ناری قمی، مسعود )1394« .)الگوواره دانش روانشناسی محیط در تعامل با اندیشه اسلامی«، فصلنامه پژوهش های معماری اسالمی، شماره ششم، بهار، سال سوم.
30 .نقره کار، عبدالمحید و مهران علی الحسابی )1396 .)تحقق پذیری هویت در معماری و شهرسازی؛ با تأکید بر ارتقاء هویت اسلامی-ایرانی در شهرهای جدید، تهران: کتاب فکر نو.
31 .نقی زاده، محمد )1388 .)مبانی هنر دینی در فرهنگ اسلامی )مبانی و نظام فکری و تجلیات عینی و کالبدی(، تهران: کتاب شهر
32.( ---- ،----- .1392 .)تحلیـل و طراحـی فضای شـهری )مبانی، تعاریف، معیارها و شـیوه ها(، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
33( ---- ،----- .1390« .)صفات شـهر اسلامی در متون اسلامی«، نشـریه هنرهای زیبا، )4 و 5 :)61-47.
34 .یاراحمدی، محمود امیر )1378 .)به سوی شهرسازی انسانگرا، تهران، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری