مطالعة موانع توسعة سیاسی در ایران با تأکید بر عدم‌ مشارکت نخبگان دانشگاهی: مطالعۀ ترکیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعهشناسی، گرایش جامعهشناسی سیاسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی،

2 استادیار جامعهشناسی، گروه جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد نیریز، دانشگاه آزاد اسلامی، نیریز، ایران

3 استادیار جامعهشناسی، گروه جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران

10.30510/psi.2023.382234.4239

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مطالعة موانع توسعة سیاسی در ایران با تأکید بر عدم‌مشارکت نخبگان دانشگاهی است. طرح کلی این پژوهش از نوع ترکیبی، راهبرد اکتشافی- متوالی (کیفی-کمّی) است. در بخش کیفی، از روش تحلیل مضمون و در بخش کمّی، از آمارهای توصیفی و استنباطی مانند فراوانی و درصد و آزمون تی تک‌نمونهای استفاده‌ شده‌است. قلمرو تحقیق و جامعۀ آماری آن، شامل اساتید دانشگاه‌های منطقۀ لارستان (دانشگاه‌های پیام‌نور مرکز اوز، پیام‌نور واحد لار، آزاد اسلامی واحد لارستان، علوم پزشکی لارستان، علوم پزشکی گراش است (120= N) است. بخش کیفی با بهرهگیری از روش نمونهگیری هدفمند و تکنیک اشباع نظری (20 عضو) و بخش کمّی با انتخاب تصادفی90 عضو از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌‌های مذکور انجام شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات به‌ترتیب در مراحل کیفی-کمی، به شیوۀ مصاحبۀ نیمه‌ساختمند و پرسشنامۀ محقق‌ساخته مستخرج از مصاحبه‌ها است. مطابق با نتایج به‌دستآمده از تحلیل مضمون در این پژوهش، ده مضمون پایه استخراج شد: نارسایی فرهنگی و آموزشی، کژتابی نگرش افراد به توسعة سیاسی، ضعف اطلاعرسانی رسانهها، وضعیت اشتغال و سیاستهای اقتصادی ناکارآمد دولتها، احساس محرومیت نسبی، ضعف سرمایة اجتماعی، موانع تاریخی، ضعف جامعة مدنی و عوامل سیاسی و درنهایت، چهار مضمون سازماندهندۀ موانع فرهنگی، موانع اقتصادی، موانع اجتماعی ‌‌و موانع ساختاری. نتایج بخش کمّی نشان می‌‌دهد که موانع فرهنگی، اقتصادی‌‌، اجتماعی و ساختاری از سطح کفایت قابل‌قبول و مطلوب فاصلۀ معنی‌‌دار دارند.

کلیدواژه‌ها