لزوم فوریت یا عدم فوریت اجرای قصاص عضو (در فقه امامیه و مذاهب خمسه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار، گروه حقوق، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.30510/psi.2023.348327.3615

چکیده

یکی از مجازاتهایی که در جامعه بشری قدمتی دیرینه داشته، قصاص است. از جمله احکام ویژه قصاص آن است که مجنی علیه در جنایت عمدی بر عضو و ولی دم در جنایت عمدی بر نفس، حق قصاص دارد. اثبات حق قصاص در دادگاه صرفا جنبه کاشفیت از ثبوت این حق دارد. به همین جهت اگر اولیای‏دم قبل از صدور حکم دادگاه اقدام به قصاص کنند، مستحق قصاص یا پرداخت دیه نیستند. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع تحقیقات بنیادی کاربردی با استفاده از منابع کتابخانه‏ای است. با بررسی نظریات مختلف در فقه امامیه و مذاهب خمسه، محقق به این نتیجه رسید که شایسته است که قانونگذار در بدو امر حق اجرای قصاص، با برگزاری یک دادرسی عادلانه، جانی بتواند از خود دفاع نماید و بعد حکم اجرا گردد. اجرای فوری قصاص در صورتی که با استفاده از ظرفیت‏های علمی، علم به سرایت قصاص عضو به سایر اعضا یا نفس جانی وجود نداشته باشد، فاقد اشکال می‏باشد و در صورت بیم سرایت جراحت وارده به نفس مجنی علیه، بهتر است اجرای قصاص به تعویق افتد. زیرا در صورت فوت مجنی علیه به واسطه سرایت صرفا قصاص نفس اجرا خواهد شد و با اجرای قصاص عضو و قصاص نفس به جانی مجازاتی فراتر از عدالت و انصاف است.

کلیدواژه‌ها