مطالعه عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم استان ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم اجتماعی- جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه آزاد تهران مرکز، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی ،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران مرکز ،ایران

چکیده

مشارکت سیاسی به معنای فعالیت و تلاش مردم برای سهیم شدن در ساختار قدرت سیاسی، ایجاد تعامل بین مردم و حاکمیت است که یکی از ارکان‌های مهم نظام سیاسی در اداره کشور تلقی می‌شود. استان ایلام سطح مشارکت بالاتری را در ده دوره انتخاباتی تجربه نموده است. این پژوهش قصد دارد، عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم استان ایلام را بررسی نماید. روش آن، پیمایش، ابزار آن پرسشنامه بوده و از جامعه آماری ۴۱۰۹۴۹ نفر، از طریق فرمول کوکران 384 نمونه به روش خوشه‌ای تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که سطح مشارکت سیاسی مردم در سطح بالا (43.2) است. طبق نتایج آزمون پیرسون بین متغیر اعتماد سیاسی (0.481)، انسجام سیاسی-اجتماعی (0.445)، آگاهی اجتماعی-سیاسی (0.548)، تعلق طایفه‌ای-ایلی (0.583)، تعلق مذهبی (0.259)، محرومیت نسبی (0.201) مصرف رسانه‌های جمعی (0.643)، تعلق جناحی-سیاسی (0.465) با مشارکت سیاسی رابطه معنی‌داری وجود داشته و ضریب تبیین تصحیح‌شده برابر با 0.549 است.

کلیدواژه‌ها


امام‌جمعه ­زاده، سید جواد، مهرابی کوشکی، راضیه، رهبر قاضی، محمود رضا (۱۳۹۳)، بررسی نقش ابعاد ساختاری و ارتباطی سرمایه اجتماعی در تبیین مشارکت سیاسی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه اصفهان)، فصلنامه راهبرد، سال بیست و سوم، شماره ۷۰، بهار.
بیرو، آلن (1380)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
پای، لوسین و بایندر، لئونارد و لاپالومبارا، جوزف و وربا، سیدنی و واینر، مایرون (1380)، بحران‌ها و توالی‌ها در توسعه سیاسی، ترجمه غلامرضا خواجه سروری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تاج‌بخش، کیان (1390)، سرمایه اجتماعی (اعتماد، دموکراسی و توسعه)، ترجمه افشین خاک‌باز و حسن پویان، تهران، نشر شیرازه
حسین­زاده، علی و فدائی ده چشمه، حمید (1391)، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: شهرکرد)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال دوم، شماره پنجم.
دورژه، موریس (1354)، اصول علم سیاست، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران:شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
سبکتگین ریزی، قربانعلی و روهنده، محمد و بساطیان، سید محمد و جعفری، احمد (1395)، رضایتمندی و مشارکت سیاسی-اجتماعی (مطالعه موردی: شهروندان شهر کرج)، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و هفتم، شماره پیاپی 23.
سراج زاده، حسین (1383)، چالش‌های دین و مدرنیته، مباحثی جامعه‌شناختی، در دین‌داری و سکولارشدن، تهران: طرح نو
سردارنیا، خلیل‌الله، قدرتی، حسین، اسلام، علیرضا (1389)، تأثیر حکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی بر اعتماد سیاسی: مطالعه موردی شهرستان مشهد و سبزوار، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره ۱، زمستان.
سروش، مریم، حسینی، مریم (1392)، نوجوانان، جوانان و مشارکت سیاسی؛ بررسی مقایسه‌ای نقش عوامل جامعه‌پذیری در مشارکت سیاسی جوانان و نوجوانان شیراز، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال دهم، شماره دوم، ص 125-93.
سید امامی، کاووس و عبدالله، عبدالمطلب (1388)، عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس: مطالعه موردی شهر تهران، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال چهارم، شماره چهارم.
صفری شالی، رضا (1394)، بررسی رفتار رأی دهندگی ایرانیان در انتخابات مجلس شورای اسلامی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هجدهم، شماره سوم.
صفری شالی، رضا (1397)، تبیین جامعه‌شناختی علل دسترسی آسان به مواد مخدر در استان اصفهان، همکار طرح: طاها عشایری، اصفهان: ستاد مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان.
طیبی نیا، موسی، نقدی، اسدالله (1391)، بررسی مشارکت سیاسی دانش آموزان و عوامل مرتبط با آن، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال سوم، شماره 7، پاییز.
عباسی اسفجیر، علی‌اصغر و اسفندیاری، مجتبی (1396)، بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی دانشجویان (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری)، دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 2، شماره 4، ص 78-47.
عضدانلو، حمید (1392)، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
عقیلی،‌ محسن و دلاور، علی (1390). «بررسی دیدگاه‌های اساتید علوم اجتماعی نسبت به نقش رسانه‌های دیداری (تلویزیون، ماهواره و اینترنت) در فرایند جهانی‌شدن با تأکید بر سیاست‌های فرهنگی ایران»،‌ فصلنامه فرهنگ ارتباطات، سال اول،‌ شماره اول، ص 31-60.
غفاری هشجین، زاهد؛ بیگی نیا، عبدالرضا؛ تصمیم قطعی، اکرم (1389)، عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان علوم سیاسی و فنی دانشگاه تهران، دانش سیاسی، سال ششم، شماره 2، پاییز و زمستان.
غفاری، غلامرضا، نیازی، محسن (1386)، جامعه‌شناسی مشارکت، تهران: نشر نزدیک.
غلامی، محمدرضا و عرف، جمال (1394)، مدل معنایی رفتار انتخاباتی در نظام مردم‌سالاری دینی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هجدهم، شماره سوم.
فیروزجائیان، علی‌اصغر، جهانگیری، جهانگیر (۱۳۸۷)، تحلیل جامعه‌شناختی مشارکت سیاسی دانشجویان نمونه موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه تهران، مجله علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، بهار و تابستان.
کفاشی، مجید، نوابخش، مهرداد، پاشا زاده آذری، فاطمه (1389)، بررسی تأثیر عوامل اجتماعی بر میزان مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن در سال تحصیلی 89-1388، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال سوم، شماره 7، تابستان.
گلابی، فاطمه و رضایی، اکرم (1392)، بررسی تأثیر مشارکت اجتماعی بر مدارای اجتماعی در بین دانشجویان، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره دوم، شماره یکم.
محسنی، منوچهر؛ جارالهی، عذرا (1391)، مشارکت اجتماعی در ایران، تهران: یادداشت
مسعودنیا، حسین، محمدی فر، نجات، مرادی، گلمراد، فروغی، عاطفه (1391)، بررسی عوامل اجتماعی- روان‌شناختی مؤثر بر مشارکت سیاسی استادان دانشگاه موردمطالعه: دانشگاه اصفهان، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره 24، زمستان.
مک‌کوایل، دنیس (1385)، درآمدی بر نظریه ارتباط‌جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، چاپ دوم، تهران: وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارشاد اسلامی، م‍رک‍ز م‍طال‍ع‍ات‌ و ت‍وسعه رسانه‌ها‏.
موحد، مجید، عنایت، حلیمه، پور نعمت، آرش (۱۳۸۷)، بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی زنان، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، «ویژه‌نامه پژوهش‌های اجتماعی»، شماره ۸۷.
میرزائی تبار، میثم، حسینی، سیدمحمدحسین و وحید صادقی (1396)، تبیین رابطۀ طایفه‌گرایی و حقوق شهروندی (نمونه پژوهی: انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیة مَمَسَنی)، پژوهش‌های جغرافیای سیاسی دوره 2 شماره 6.
نظری، سید غنی؛ بشیری گیوی، حسین؛ جنتی، سعید (1392)، بررسی تأثیر مشارکت سیاسی بر توسعه سیاسی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال ششم، شماره 1، زمستان.
نیک پور قنواتی، لیلا، معینی، مهدی و احمدی، حبیب (1391)، بررسی عوامل اجتماعی-اقتصادی مرتبط با مشارکت سیاسی، فصلنامه علمی-پژوهشی جامعه شناسان زنان، سال سوم، شماره اول، ص 62-39.
هاشمی، سید ضیاء، فولادیان، مجید، فاطمی امین، زینب (۱۳۸۸)، بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره اول، زمستان، صص ۲۲ ۱۹۹-۲۲۶.
هانتینگتون، ساموئل (1370)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
هزارجریبی، جعفر و آقابیگی کلاکی، محمد (1390)، عوامل مؤثر برگزینش گروه مرجع در بین دانشجویان (مطالعه جامعه‌شناختی تغییر گروه مرجع در بین دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان و صنعتی اصفهان)، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 56، ص 98-53.
یاسمی، محسن و محسنی مشتقین، علی (1396)، بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با مشارکت سیاسی جوانان (موردبررسی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام)، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره سوم، شماره دوم.
 
Kirbis. A. (2013). Political Participation and Non-democratic Political Culture in Western Europe, East-Central Europe and Post-Yugoslav Countries, Democracy in Transition.