جایگاه حقوق شهروندی درسبک سیاسی امام خمینی(ره) و آیت ا... خامنه ای با تمرکز بر سه مولفه؛ حق آزادی عقیده و بیان،حق مشارکت درتعیین سرنوشت، وحق تحزّب وتشکّل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مدرسی انقلاب اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم، ایران

2 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی سبک سیاسی امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه‌ای درخصوص سه مولفه از«حقوق سیاسی شهروندی» شامل «آزادی بیان و عقیده،مشارکت درتعیین سرنوشت و تحزّب و تشکّل» به روش «هرمنوتیک متن محور»مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج بررسی نشان داد، نگاه و عمل امام خمینی(ره) به آزادی، نگاه و رویکردی ارزشی است و ایشان آزادی فکر و اندیشه را مهمترین آزادی دانسته-اند.آیت‌ا... خامنه‌ای نیز تمدن‌سازی بدون آزادی فکر و آزادی بیان را امری غیرممکن تلقی کرده است. امام و آیت الله خامنه‌ای درخصوص حق مشارکت مردم نیز همواره برمشارکت حداکثری تاکید کرده‌اند. دیدگاه مقام معظم رهبری درمورد تحزب و نیز مبنا قراردادن عملکرد و اهداف احزاب در تأیید و رد آنان، دقیقاً منطبق بر اندیشه‌ و سبک سیاسی حضرت امام(ره) در مورد تحزب درجامعه است. از منظر بنیانگذارجمهوری اسلامی ایران اصل‌تحزب یک امر پذیرفته‌شده است، اما مسئله مهم درسبک سیاسی حضرت امام (ره)، ایدئولوژی، ویژگی‌ها و عملکرد احزاب است.

کلیدواژه‌ها


- احمدزاده، سیدمصطفی،بهمن و اسفند1384، «حقوق شهروندی»، مجله اندیشه، سال یازدهم، شماره ششم.
- احمدی‌، بابک،‌1377، آفرینش‌ و آزادی‌،تهران، مرکز.
- احمدی‌، بابک1380، ساختار و تأویل‌ متن‌، چاپ‌ پنجم‌، تهران، نشر مرکز.
- اخوان خرازیان، مهناز،1386، «تحول حق تعیین سرنوشت در چارچوب ملل متحد»، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری، شماره 36.
- ایمانی سطوت، علی،زمستان 1385،«حقوق شهروندی در حکومت نبوی»، مجله حکومت اسلامی، شماره 42.
- پالمر،ریچارد، 1377، علم هرمنوتیک، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی،تهران، نشر هرمس.
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ا... سید علی خامنه­ای-موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی،بیانات در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر، 22/12/1379: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7585
- ------------، بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان سپاه، 24/06/1377: khamenei.ir/speech-content?id=2904
- ---------------، بیانات در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی، 04/12/1377: 7571http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=
- ------------، بیانات در دیدار جوانان استان اصفهان‌،12/08/1380: http://farsi.khamenei.ir 3092/speech-content?id=
- ------------، پاسخ به نامه جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه در مورد کرسی‌های نظریه‌پردازی، 16/11/1381: 8290khamenei.ir/message-content?id=
- ------------، بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت،08/06/1384: khamenei.ir/speech-content?id=3304
- -------------،  بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، 06/12/1388: khamenei.ir/speech-content?id=8988
- ---------------، بیانات در دیدار زائران و مجاوران بارگاه حضرت علی‌بن‌موسی الرضا(ع)، 01/01/1388: khamenei.ir/speech-content?id=6082
- --------------، بیانات در خطبه‌های نمازجمعه، 24/11/1382: khamenei.ir/speech-content?id=3223
- ---------------، بیانات در دیدار دست اندرکاران برگزاری انتخابات، 16/02/1392: khamenei.ir/speech-content?id=22494
- ----------------، بیانات در دیدار مردم شهرستان جیرفت،17/02/1384: khamenei.ir/speech-content?id=3287
- ----------------، بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور، 14/10/1394: khamenei.ir/memory-content?id=31901
- ------------------، بیانات در حرم مطهر رضوی،01/01/1394: khamenei.ir/speech-content?id=29236
- -------------------، بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی، 08/03/1390: khamenei.ir/speech-content?id=12559
- ------------------، بیانات در دیدار دانشجویان کرمانشاه، 24/07/1390: khamenei.ir/speech-content?id=17597
- پرسمان(پرسمان دانشگاهیان)، مفهوم حقوق شهروندی، 24/03/1393: مفهوم-حقوق-شهروندی؟ /150938/ https://www.porseman.com/article
- جوادی آملی، عبدالله،1384، "آزادی بیان"، مجله پاسدار اسلام،ش283.
- جهانگیر، منصور،1385، قانون اساسی، چاپ 25.
- حقیقت،سیدصادق،1388، روش شناسی علوم سیاسی، قم،انتشارات دانشگاه مفید.
- حقیقت، سید صادق و سیدعلی میرموسوی،1381، مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران: نشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول.
- (امام)خمینی، روح الله،1389، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(س) (بیانات، پیام ها، مصاحبه ها، احکام، اجازات شرعی ونامه ها)، 22جلد، تهران، مؤسسه تنظیم ونشرآثارامام خمینی(ره)، چ پنجم.
- دوورژه، موریس،1357، احزاب سیاسی، ترجمه رضا علومی، تهران، امیر کبیر.
- رحیمی، رمضانعلی،1386، «اصول و مبانی کرامت انسان»، مجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین، «کرامت انسان»: مجموعه مقالات، جلد 5.
-ریکور، پل، ‌1378، زندگی‌ در دنیای‌ متن‌، ترجمه‌ بابک‌ احمدی‌،تهران، مرکز.
- علوی تبار، علیرضا، 1379، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امورشهرها، تهران، مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور.
- فالکس،کیت،1381،شهروندی، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران،انتشارات کویر.
- مارش،دیوید و استوکر،جری، 1388، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- مجلسی، محمدباقر،1403ق، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
- مرتضایی، سید احمد و حسینی، سید ابراهیم، 1392،"آزادی بیان و مبانی و گسترۀ آن از دیدگاه فقه و حقوق"، مجله معرفت حقوقی،س دوم،ش دوم.
- مکارم شیرازی، ناصر،1386، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ 29.
- مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1395، قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه­های سیاسی.
- منتظرقائم، مهدی،1381،آزادی­های شخصی و فکری،تهران، ستادبزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی.
- منصوری، سیدمهدی، 1380، حقوق و مبانی و فلسفه آن، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
- نش،کیت، 1390، جامعه شناسی سیاسی معاصر،ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران، انتشارات نی.
- نظری، محمدعلی،1394، "مبانی و اصول حقوق شهروندی در اندیشه امام خمینی و تفاوت­های آن با حقوق شهروندی در غرب"، فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام ، شماره 4.
- هاشمی رفسنجانی، محسن، (1377)، هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه: خاطرات، تصویرها، اسناد، گاه شمار،ج1، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب.
- Peter Burnell, Why political parties matter, London 2004
-  Wilhelm Hofmeister and Karsten Grabow, Political Parties; Functions and Organization in Democratic Societies; Singapore: Konrad Adenauer Stiftung, 2011