مقاومت جهانی شده: جمهوری اسلامی ایران، فرصت ها و راهکارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری رشته روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران

چکیده

یکی از مشخصه‌های محوری جهان معاصر گسترش کمی و کیفی جنبش‌های مقاومت فراملی در برابر بسط روزافزون سرمایه‌داری جهانی است. با وجود اینکه ادبیات و آثار زیادی در این حوزه وجود دارد، اما حجم عمده‌ای از این ادبیات تاکنون سویه‌ها و ابعاد فضایی‌ـ‌‌شبکه‌ای چنین کنش‌هایی را نادیده‌انگاشته، و خوانشی تک بعدی از آن ارائه کرده‌ است. بررسی حاضر در راستای رفع این کاستی به بازخوانی چگونگی صورت‌بندی مقاومت جهانی از چشم‌اندازی فضایی‌ـ‌شبکه‌ای پرداخت، اگرچه در این رابطه به الزامات و پیامدهای عملی نیز توجه داشت که این خوانش نظری برای نحوۀ سیاست‌گذاری و تدوین استراتژی جمهوری اسلامی ایران به همراه دارد. این بررسی ملهم از رویکرد چرخش فضایی، با پرسش اصلی چگونگی تکوین جغرافیای مقاومت در عصر استیلای سرمایه‌داری جهانی آغاز، و با بحث دربارۀ طیف متنوعی از موضوعات و مضامین مرتبط پیگیری شد. فرضیه‌ای که در این مقاله به آزمون گذاشته شد این بود که، جغرافیای مقاومت که فضایی در گستره جهانی و در شکل شبکه‌ای‌شده‌ است، محصول مفصل‌بندی و پیوند شبکه‌های پراکنده مقاومت به توسط کنشگران و کارگزارانی است که خود نیز در ماهیت شبکه‌ای‌شده هستند. این مقاله در نهایت با این استدلال به پایان رسید که درک و خوانش فضایی از ساز و کار تکوین و پی‌ریزی مقاومت جهانی افزون بر تعمیق نظری حوزۀ پژوهش سیاسی، می‌تواند راه تدوین استراتژی‌‌های عملی و موثری را برای بهره‌برداری هر چه بهتر از پتانسیل موجود مقاومت جهانی، و در نهایت صورت‌بندی مقاومتی مستمر در برابر استیلای سرمایه‌داری جهانی در مقابل کارگزاران و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران بگشاید.

کلیدواژه‌ها


- افتخاری، اصغر و راجی، محمد هادی (1398)، تحلیل صدور انقلاب اسلامی مبتنی بر بازاریابی سیاسی کنش مبناء، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 31، صص 77-47.
2- باقری دولت آبادی، علی و فخرایی، حسین (1396)، آسیب­شناسی صدور انقلاب اسلامی ایران به اروپا بر اساس نظریۀ گفتمان، دوفصلنامه سیاست وروابط بین­الملل، سال 1، شماره 2، صص 91-63.
3- پروانه، محمود (1388)، صدور انقلاب؛ به مثابه نقشه راه جهان­گرایی در اندیشه امام خمینی (ره)، فصلنامه دین و سیاست، شماره 20-19، صص 83-171.
4- جاودانی مقدم، مهدی (1388)، نقش و جایگاه گفتمان انقلاب اسلامی در سیاست بین­الملل، رهیافتا نقلاب اسلامی، سال 3، شماره 8، صص 86-61.
5- خانی آرانی، الهه و برزگر، ابراهیم (1390)، بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر اروپای غربی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال 8­، شماره 26، صص 52-125.
6- عراقی، غلامرضا (1394)، نقش دیپلماسی فرهنگی در صدور انقلاب اسلامی، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 4، شماره 14، صص 79-157.
7- قهرمانی نژاد شایق، بهاالدین و بلباسی، میثم (1396)، انقلاب اسلامی به مثابۀ هویت جدید در عصر غلبه غرب و شرق، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 20، صص 95-173.
لاتین
8. Amin, A. (2002), ‘Spatialities of Globalisation’, Environment and Planning A, 34/3: 385-99.
9. Axford, B. (2013), Theories of Globalization (Cambridge: Polity Press). Baaz, M. et al. (2016), ‘Defining and Analyzing Resistance: Possible Entrances to the Study of Subversive Practices’, Alternatives, 41/3: 137-53.
10. Brenner, N. (2011), ‘Critical Sociospatial Theory and the Geographies of Uneven Spatial Development­’, in A. Leyshon et al. (eds.), The SAGE Handbook of Economic Geography (London: Sage), 135-48.
11. Castells, M. (2004), ‘Informationalism, Networks, and the Network Society: A Theoretical Blueprint’, in M. Castells (ed.), The Network Society: A Cross-Cultural Perspective (Cheltenham: Edward Elgar), 3-45.
12. Castells, M. (2011), ‘A Network Theory of Power’, International Journal of Communication, 5: 773-87.
13. Castells, M. (2015), Networks of Outrage and Hope: Social Movements in the Internet Age, 2nd edn. (Cambridge: Polity Press).
14. Faulconbridge, J. R. and Beaverstock, J. V. (2009), ‘Globalization: Interconnected Worlds’, in N. J. Clifford et al. (eds.), Key Concepts in Geography,2nd edn.(London: Sage), 331-43.
15. Foucault, M. (1980), Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings 1972-1977, edited by C. Gordon, translated by C. Gordon et al. (New York: Pantheon Books).
16. Hardt, M. and Negri, N. (2000), Empire (Massachusetts: Harvard University Press).
17. Harvey, D. (2001), ‘Globalization and the Spatial Fix’, Geographische Revue, 3/2: 23-30.
18. Held, D. et al. (1999), Global Transformations: Politics, Economics and Culture (Cambridge: Polity Press).
19. Jameson, F. (1991), Postmodernism, or, The Cultural Logic of Late Capitalism (London: Verso).
20. Juris, J. S. (2004), ‘Networked Social Movements: Global Movements for Global Justice’, in M. Castells (ed.), The Network Society: A Cross-Cultural Perspective (Cheltenham: Edward Elgar), 341-62.
21. Law, J. (1992), ‘Notes on the Theory of the Actor-Network: Ordering, Strategy, and Heterogeneity’, Systems Practice, 5/4: 379-93.
22. Lefebvre, H. (1976), The Survival of Capitalism: Reproduction of the Relations of Production, translated by F. Bryant(New York: St Martin's Press).
23. Miller, B. (2013), ‘Spatialities of Mobilization: Building and Breaking Relationships’, in W. Nicholls et al. (eds.), Spaces of Contention: Spatialities and Social Movements (London: Routledge), 285-98.
24. Murdoch, J. (2006), Post-Structuralist Geography: A Guide to Relational Space (London: Sage).
25. Murray, W. E. (2006), Geographies of Globalization (London: Routledge).
26. Peet, R. et al. (2011), ‘Making Sense of Globalization: Hegemonic and Counter-Hegemonic Geographies­’, in A. Leyshon et al. (eds.), The SAGE Handbook of Economic Geography (London: Sage), 75-88.
27. Routledge, P. (1997), ‘Space, Mobility, and Collective Action: India's Naxalite Movement’, Environment and Planning A, 29/12: 2165-89.
28. Routledge, P. (2003), ‘Anti-Geopolitics’, in J. Agnew et al. (eds.), A Companion to Political Geography (Oxford: Blackwell), 236-48.
29. Routledge, P. (2008), ‘Transnational Political Movements’, in K. R. Cox et al. (eds.), The SAGE Handbook of Political Geography (London: Sage), 335-49.
30. Routledge, P. (2009), ‘Transnational Resistance: Global Justice Networks and Spaces of Convergence’, Geography Compass, 3/5: 1881-901.
31. Soja, E. W. (2009), ‘Resistance after the Spatial Turn’, in J. Pugh (ed.), What is Radical Politics Today (New York: Palgrave Macmillan), 69-74.
32. Sparke, M. (2013), Introducing Globalization: Ties, Tensions, and Uneven Integration (Chichester: Wiley-Blackwell).
33. Urry, J. (2003), Global Complexity (Cambridge: Polity Press).
34. Urry, J. (2005), ‘The Complexities of the Global’, Theory, Culture & Society, 22/5: 235-54.
35. Warf, B. (2008), Time-Space Compression: Historical Geographies (London: Routledge).
36. Warf, B. (2009), ‘From Surfaces to Networks’, in B. Warf and S. Arias (eds.), The Spatial Turn: Interdisciplinary Perspectives (London: Routledge), 59-76.